niedziela, 29 lipca 2018

NEWS: Guma Tara (E417) - Bezpieczny dodatek do żywności

Guma Tara to naturalna substancja uzyskiwana z drzewa tara (Caesalpinia spinosa). W czerwcu 2017 ukazał się raport EFSA [1] na temat bezpieczeństwa gumy tara jako dodatku do żywności (oznaczenie E417), wykorzystywanego przede wszystkim jako zagęstnik.

Niestety dla autora bloga, a na szczęście dla konsumentów cały raport można skreślić krótko: Guma tara jest bezpiecznym dodatkiem do żywności. Rozkłada się do krótko-łańcuchowych kwasów tłuszczowych w przewodzie pokarmowym. Nie powoduje negatywnych efektów dla wszystkich badanych dawek.

Mógłbym tu życzyć tylko smacznego - ale substancja jest bezwonna i bezsmakowa.

Źródła: 
[1] Re‐evaluation of tara gum (E 417) as a food additive  - EFSA Journal Volume 15 Issue 6 June 2017.
[2] Wikipedia 

środa, 25 lipca 2018

Tragakanta (E413) - groźnie brzmiąca substancja naturalna.

Dobra zasada kupowania wyrobów spożywczych mówi: "Jeżeli nie rozumiesz etykiety lub nie znasz oznaczenia dodatku - nie kupuj". Kierując się tą zasadą, mało kto zdecydował by się na zakup produktu w którym dodatkiem spożywczym była by tragakanta (E413). 

Tymczasem tragakanta jest jak najbardziej substancją pochodzenia naturalnego. Podobnie jak wiele innych gum, jest ona wydzieliną roślinną, konkretnie traganka gumodajnego [2]. Substancja jest bezwonna, bezzapachowa, nie wchłaniająca się z bezpośrednio przewodu pokarmowego. Niektóre bakterie w przewodzie pokarmowym mogą ją rozkładać - produktem końcowym procesu trawiennegokrótko-łańcuchowe kwasy tłuszczowe. W przemyśle spożywczym ma szerokie jako stabilizator i substancja wiążąca wodę.

W czerwcu 2017 ukazał się raport EFSA będący ponowną ewaluacją tragakanty jako dodatku do żywności. Dane dotyczące bezpieczeństwa substancji były dobrze określone i substancja w zasadzie we wszystkich kategoriach została uznana za bezpieczną. LD50 dla gryzoni waha się od 7,7g/kg dla królików do 10,3 g/kg dla szczurów. Czyli przy obecnej wadze 90kg musiałbym zjeść jednorazowo prawie kilogram czystej gumy aby mieć 50% szansy na śmierć. Prawdopodobnie na skutek zaklejenia się przewodu pokarmowego.

Z negatywnych efektów zdrowotnych dla ciężarnych szczurów w jednym badaniu zaobserwowano przy karmieniu codziennie dawką 1,2g/ kg masy ciała śmierć 5 z 20 samic. Śmierć była poprzedzona biegunką, nietrzymaniem moczu. U pozostałych 15 samic brak było negatywnych efektów.

Raport zanotował też pojedyncze przypadki alergii i nietolerancji pokarmowej, z typowymi objawami (astma, katar sienny, pokrzywka, obrzęk, problemy trawienne). Zwrócił też uwagę, że jako iż substancja jest pochodzenia roślinnego może istnieć niebezpieczeństwo skażenia bakteryjnego, co powinno być kontrolowane w procesie produkcji dodatku.

Jeżeli więc czytelniku nie należysz do nielicznych osób mających uczulenie na tą gumę - symbol E413 nie powinien cię odstraszać od zakupu produktu.


Źródła:
[1] Re‐evaluation of tragacanth (E 413) as a food additive - EFSA Journal 15 Volume 6 June 2017
[2] Wikipedia 

niedziela, 22 lipca 2018

E491 - E495 Estry sorbitolu dopuszczone mimo braku danych o alergiach

W maju 2017 ukazała się ponowna ocena bezpieczeństwa emulgatorów oznaczonych symbolami E491 do E495 [1]. Są to następujące estry sorbitolu:

E491 - Monostearynian sorbitolu
E492 - Tristearynian sorbitolu
E493 - Monolaurynian sorbitolu
E494 - Monooleinian sorbitolu
E495 - Monopalmitynian sorbitolu

Substancje te są uznane za bezpieczne i dopuszczone do użytku na terenie Unii Europejskiej, ale niektóre z nich są zakazane w niektórych krajach (patrz linki 2-5 na dole strony). Odpowiednio zakazane są w

  • Australii - E492, E493, E494, E495 
  • Kanadzie - E493, E494, E495
  • USA - E492, E493, E495 

Zgodnie z zasadami toksykologii w badaniach usiłowano wyznaczyć dawkę śmiertelną (LD50). Dla najwyższych badanych ilości nie ustalono dawki śmiertelnej. W związku z tym na podstawie badań EFSA stwierdziła że dawka śmiertelna wynosi powyżej 40g/kg masy ciała dla E491 i E493 oraz powyżej 15,9 g/kg masy ciała dla pozostałych estrów.

Jeżeli chodzi o szkodliwość długoterminową, wpływ na rozmnażanie, powstawanie komórek nowotworowych w raporcie EFSA przywołano badania świadczące o braku szkodliwego wpływu w tym zakresie.  W tym zakresie estry sorbitolu są uznane za bezpieczne na podstawie badań. Maksymalna dopuszczalna dawka dzienna obecnie ustalona jest na 25mg/kg masy ciała dla wszystkich badanych estrów w sumie.

Jeżeli chodzi o negatywne efekty przywołano badania wpływu E491 na myszy - stężenie 4% w diecie powodowało podniesiony poziom erytrocytów u myszy płci męskiej i obniżony leukocytów u myszy płci żeńskiej. Dla wysokiego stężenia E493 (20%) w diecie dla szczurów zaobserwowano zwięszoną śmiertelność. W badaniu nie przedstawiono wniosków dotyczących przyczyn śmiertelności. 

Przy oszacowaniu dziennego dopuszczalnego spożycia raport podkreśla brak danych na temat spożycia estrów sorbitolu z innych źródeł niż jako syntetyczne dodatki do żywności. Podobnie w sekcji dotyczącej potencjalnego wpływu na alergię, raport podkreśla brak danych na ten temat. EFSA zauważyła, że zgodnie z najnowszymi wynikami badań, niektóre inne emulgatory mogą mieć wpływ na skład flory jelitowej i powstawaniu procesów zapalnych w jelitach. W kontekście podobnego wpływu z uwagi na brak danych, komisja na chwilę obecną nie odniosła się do bezpieczeństwa estrów sorbitolu w tym zakresie, stwierdzając, że stanowisko przedstawi w miarę dostępności nowych badań. 

Przedstawiona charakterystyka estrów sorbitolu świadczy, że mogą one zawierać szkodliwe dodatki będące wynikiem procesu produkcji. Zgodnie z obecnymi normami estry sorbitolu mogą mogą zawierać.:

  • arsen (do 3mg/kg), 
  • ołów (2mg/kg), 
  • rtęć i kadm (1mg/kg) 
  • a także np do 0.5% popiołu siarczanowego. 

Jako wnioski końcowe EFSA zasugerowała Komisji Europejskiej:

  • Obniżenie dozwolonego maksymalnego dziennego spożycia 
  • Wprowadzenie bardziej restrykcyjnych norm dla obecności toksycznych zanieczyszczeń 
  • Przedstawienie dodatkowych danych celem wiarygodnej estymacji spożycia. 
Po raz kolejny przy ocenie bezpieczeństwa dodatku do żywności okazuje się, że w wielu zakresach brak jest danych na temat szkodliwego ich wpływu, co nie przeszkadza w dopuszczeniu ich do stosowania. Biorąc pod uwagę, że to zwykle producenci dodatków finansują badania i decydują jakie badania ujawnić, a jakie nie, ten brak danych w wielu sekcjach wydaje się dość niepokojący. 


Ciekawostka na koniecPrzy oszacowaniu dziennego dopuszczalnego spożycia raport podkreśla brak danych na temat spożycia estrów sorbitolu z innych źródeł niż jako syntetyczne dodatki do żywności. Podobnie w sekcji dotyczącej potencjalnego wpływu na alergię, raport podkreśla brak danych na ten temat. EFSA zauważyła, że zgodnie z najnowszymi wynikami badań, niektóre inne emulgatory mogą mieć wpływ na skład flory jelitowej i powstawaniu procesów zapalnych w jelitach. W kontekście podobnego wpływu z uwagi na brak danych, komisja na chwilę obecną nie odniosła się do bezpieczeństwa estrów sorbitolu w tym zakresie, stwierdzając, że stanowisko przedstawi w miarę dostępności nowych badań.

Na koniec ciekawostka - producent wnioskował do EFSA o usunięcie temperatury krzepnięcia dla E491, E492 i E495 z charakterystyki substancji chemicznej, na co EFSA się nie zgodziła.

Źródła:
[1] Re‐evaluation of sorbitan monostearate (E 491), sorbitan tristearate (E 492), sorbitan monolaurate (E 493), sorbitan monooleate (E 494) and sorbitan monopalmitate (E 495) when used as food additives - EFSA Journal Volume 15 issue 5 May 2017.
[2] https://vitalia.pl/ch_add,82,0_Monostearynian-sorbitolu.html
[3] https://vitalia.pl/ch_add,74,0_Tristearynian-sorbitolu.html
[4] https://vitalia.pl/ch_add,75,0_Monolaurynian-sorbitolu.html 
[5] https://vitalia.pl/ch_add,76,0_Monooleinian-sorbitolu.html
[6] https://vitalia.pl/ch_add,77,0_Monopalmitynian-sorbitolu.html


środa, 18 lipca 2018

Nasycone kwasy tłuszczowe (E570) - szkodzą, ale to nie szkodzi.

Zdania na temat szkodliwości spożycia kwasów tłuszczowych są podzielone. W zależności od źródeł, niektórzy zalecają ograniczenie ich spożycia ze względu na cholesterol [2], inni  twierdzą że brak jest dowodów na negatywny wpływ tłuszczy nasyconych [3]. Należący do kwasów tłuszczowych o krótkim łańcuchu węglowym kwas kaprylowy (C8) jest wręcz sprzedawany jako korzystny suplement diety, między innymi o działaniu przeciwgrzybicznym i wspierającym florę jelitową [4]. O różnym podejściu do tłuszczy pisałem przy okazji recenzji filmu "cukier gorszy od tłuszczu"

Oczywiście poziom naukowy poszczególnych publikacji jest różny.Na jednej ze stron znalazłem nawet stwierdzenie [5] że "Kwas laurynowy znajdujący się w mleku matki, to najdoskonalszy pokarm dostarczający dziecku wszelkich niezbędnych witam, składników mineralnych, prebiotyków oraz substancji wpływających nadzwyczaj korzystnie na młody organizm". Idiotyzm takiego stwierdzenia powinien zauważyć każdy licealista, pamiętający z lekcji chemi ogranicznej, że kwasy tłuszczowe składają się z wodoru, węgla i tlenu (wzór kwasu: CH3(CH2)10COOH)

Podstawowym źródłem kwasów tłuszczowych jest ich obecność w naturalnych produktach spożywczych. Mogą również być dodawane jako dodatek do wybranych grup żywności. Obecne jako dodatek między innymi w w kremach, serach, sosach, musztardach, napojach (w tym alkoholowych), oznaczone symbolem E570 to mieszanka nasyconych kwasów tłuszczowych o długości łańcucha węglowego od 8 do 18 atomów węgla: kaptylowego (C8), kaprynowego (C10), laurynowego (C12), mirystynowego (C14), palmitynowego (C16) i stearynowego (C18) a także nienasyconego kwasu oleinowego.

W maju zeszłego (2017) roku ukazała się ponowna ocena EFSA bezpieczeństwa tych kwasów jako dodatek do żywności [1].  W całym raporcie jedyne konkretne istotne szkodliwe efekty zostały podane dla kwasów kaprylowego i kaprynowego podając na podstawie badań z lat 60-tych LD50 dla szczurów na 1,3g/kg masy ciała i 3,3g kg masy ciała (co się przekłada na dawkę ok 0,1 kg czystego kwasu kaprylowego dla dorosłego mężczyzny). Co ciekawe w drugim badaniu dawka LD50 dla kwasu kaprylowego była 10 razy wyższa.

W większości raportu EFSA podkreślała brak danych w wielu istotnych dziedzinach toksyczności, mimo skierowanego wcześniej wezwania do środowiska naukowego o przesyłanie badań na ten temat. Dla przykładu: w przypadku badań krótkoterminowej toksyczności na szczurach zabrakło danych dla 3 z ocenianych kwasów tłuszczowych ("No data were available for caprylic, myristic and oleic acid."). Podobnie dla toksyczności długotrwałej wnioskiem był brak konkretnych wniosków:  "Only limited data on chronic toxicity were available and because of the limitations of these studies no valuable conclusion could be drawn."

Równolegle na podstawie danych oszacowano ilość nasyconych kwasów tłuszczowych spożywanych w diecie. Wyniki dziennego spożycia są następujące

2500 - 3000 mg/kg - noworodki
1100 - 1300 mg/kg - niemowlaki
900 - 1300 mg/kg - dzieci
400 - 700 mg/kg - nastolatki
400 - 1000 mg/kg - dorośli
300 - 1300 mg/kg - starzy

W związku z wysokim spożyciem w diecie, wniosek końcowy brzmiał nastepująco: nasycone kwasy tłuszczowe mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie, ale ilość spożywanych kwasów tłuszczowych jako dodatek do żywności jest pomijalne mały (1%) w stosunku do ilości spożywanej normalnie w diecie, w związku z tym dopuszcza się stosowanie ich jako dodatek.

Jest to ciekawy przykład kiedy dopuszczalny dodatek może mieć negatywny efekt dla zdrowia. Jako autor uważam, że tłuszcze są zdrowsze w diecie niż cukier czy syrop glukozowo-fruktozowy i nie mam nic przeciwko dodawaniu ich do żywności, ale jest to jeden z niewielu raportów w którym w jednym zdaniu EFSA twierdzi że dodatek może mieć negatywny wpływ na zdrowie ale i tak może być stosowany. Bo ta różnica 1% w diecie już ci nie zaszkodzi. Ponadto pokazuje to jednoznacznie, że dodatek może być dopuszczony jako bezpieczny mimo braku danych w istotnych dziedzinach - co już jest nieco niepokojące w przypadkach mniej oczywistych niż kwasy tłuszczowe.


Źródła: 
[1] Re‐evaluation of fatty acids (E 570) as a food additive  EFSA Journal Volume 15 Issue 5 May 2017

[2] Tłuszcze nasycone. Blog poznajsienatluszczach

[3] Tłuszcze nasycone. Źródła i wpływ na zdrowie. www.poradnikzdrowie.pl 

[4] Kwas kaprylowy. Zastosowanie, działanie, efekty uboczne. zdrowie.tvn.pl

[5] Kwas laurynowy - podstawowy składnik mleka matki - Stek bzdur z blogu Blog.sklepkokosowy.pl

[6] Kwasy tłuszczowe - Wikipedia