tag:blogger.com,1999:blog-5313263441879193972024-03-08T16:48:31.024+01:00Szkodliwe JedzenieSzkodliwe substancje w codziennej żywnościMarcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.comBlogger138125tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-16937257333586890172021-02-11T21:39:00.001+01:002021-02-11T21:39:16.415+01:00W królestwie Monszatana - recenzja<p><span><span> Sporo czasu minęło odkąd na łamach niniejszego bloga polecałem czytelnikom jakąkolwiek książkę lub film. W tym tygodniu skończyłem lekturę książki Marcina Rotkiewicza </span></span><i><b>"W królestwie Monszatana GMO, gluten i szczepionki" </b></i>i jest to <b>książka, którą</b> z czystym sercem <b>można polecić każdemu</b>, kto pragnie wyrobić sobie swoje zdanie na podstawie merytorycznych argumentów a nie medialnej histerii.</p><p><span> Autor demitologizuje temat GMO i firmy</span> Monstanto (tytułowego Monszatana) pokazując mechanizmy i powody powstania nagonki na produkty GMO, a zwłaszcza <b>powiązania działaczy</b> z konkretną <b>grupą interesów jaką są producenci żywności organicznej</b> - grupy dla których tania żywność nie wymagająca pestycydów i innych środków ochrony jest śmiertelnym zagrożeniem. Do tematu GMO wypełniającej większość książki został dodany rozdział na temat glutenu i szczepionek, choć w zasadzie nie wiadomo czym kierował się autor z wyjątkiem konieczności napisania książki odpowiednich rozmiarów. </p><p> Jednocześnie warto nadmienić, że pokazując cały absurd ogólnej nagonki na GMO (a nie np. na konkretne produkty), chociaż <b>żadne ze zbóż, warzyw czy owoców nie przypomina swojego pierwowzoru sprzed 10 tys. lat,</b> to jednocześnie stawia się w roli <b>anty-anty-GMO</b>, anty-anty-gluten czy anty-anty-szczepionkowców bez przytoczenia części argumentów kiedy to krytycy GMO, szczepionek czy glutenu też mieli racje. <br /></p><p> Podstawowe zarzuty wobec ruchu anty-GMO są dwojakiego rodzaju. Pierwszym i dla mnie najistotniejszym to <b>błędy merytoryczne ruchu anty-GMO,</b> badania nie spełniające podstawowych norm stawianych pracom naukowym a wreszcie wręcz stosowanie teorii bez żadnego poparcia w faktach. Przykładem przytoczonym jest produkcja filmu "Świat według Monsanto", gdzie <b>osoby kręcące dokument nie pofatygowały się aby przeczytać ustalenia sądów i organów ścigania w sprawach wzmiankowanych w firmie.</b></p><p><span><span> Kolejnym przykładem może być konferencja w ministerstwie, gdzie po śledztwie dziennikarskim okazuje się, że <b>ekspertem anty-GMO jest osoba ucząca się lewitacji</b> (sic) w szkole założonej przez jogina w USA. <br /></span></span></p><p><span><b> Drugi zarzut</b> jest dokładnie taki sam jak członkowie ruchu anty-GMO kierują wobec naukowców udowadniających bezpieczeństwo produktów GMO - <b>stronniczość</b>. Wiele ze stron książki jest opisaniem jak <b>walka z GMO okazuje się dobrym sposobem na biznes</b> i granty dla kiepskich naukowców, którzy bez stawiania się w roli aktywistów nie mieli by szansy zaistnieć w powszechnej świadomości, lub jak "troskliwe organizacje konsumenckie" okazują się stworzone i utrzymywane przez lobby producentów żywności organicznej. </span></p><p><span><span> Uświadomienie, że często rozmaite certyfikaty "zdrowej żywności" wcale nie znaczą, że w produkcji nie używano toksycznych związków (np miedzi) to nie najmniejsza z zalet książki. Podobnie jak uświadomienie czytelnika, że często <b>produkt GMO może być wyprodukowany bez użycia różnych chemicznych środków ochrony roślin</b> <b>i wręcz zdrowszy niż odmiana tradycyjna ale potraktowana setką chemikaliów. </b></span></span></p><p><b> Niestety</b> choć <b>autor</b> z dużym zainteresowaniem obala twierdzenia przeciwników GMO (a także glutenu, szczepionek czy firmy Monsanto jako takiej) - <b>nie robi tego w sposób bezstronny</b>. Uzasadniona ostrożność większości społeczeństwa wobec korporacji jako takich ma uzasadnienie w faktach i<b> duże koncerny</b> (vide ruch antyszczepionkowy i Pfizer) <b>nierzadko płaciły gigantyczne kary za oszukiwanie swoich klientów</b> i trudno się dziwić, że firmy wielokrotnie przyłapywane na kłamstwach czy korupcji nie są uznane za społeczeństwo przez wiarygodne.<br /></p><p> Podobnie choć sama modyfikacja genów jest po prostu szybsza niż inne stosowane mechanizmy hodowli, również zmieniające genotyp, to <b>sama idea wprowadzania nowych gatunków</b> może budzić <b>uzasadnione obawy</b> społeczeństwa. Krzyżówka <b>pszczoły afrykańskiej z europejską</b>, będąca konkretnym problemem w USA jest tego najlepszym przykładem. Podobnie całkowite naturalne <b>nie modyfikowane genetycznie króliki </b>stały się realnym problemem w Australii. <br /></p><p> Jeżeli chodzi o <b>konieczność badania każdej nowej odmiany GMO</b>, również <b>ma</b> <b>sens</b>. Chociażby <b>kukurydza 3272</b> o której pisałem na blogu jest przykładem, że drobna modyfikacja może spowodować powstanie <b>odmiany mniej bezpiecznej</b> dla zdrowia. W tym przypadku <b>kukurydza bardziej nadaje się do produkcji bioetanolu, ale za to z uwagi na alergiczność nie może być przeznaczona do spożycia. </b><br /></p><p> Tak samo <b>autor nie pochylił się</b> dostatecznie <b>nad aspektem ekonomicznym</b>, a konkretnie uzależnieniem rolnika od firmy biotechnologicznej (nie wolno bez zgody firmy obsiewać pola ziarnami zebranymi poprzedniego roku). Dyskusja <b>jak długo powinna trwać ochrona patentowa</b> na wprowadzony gen nie jest byciem anty-GMO a poruszaniem tego samego tematu który jest obecny co do patentów obecnych w innych technologiach, ochrony filmów czy książek. </p><p><span><span><span> W przypadku <b>glutenu</b>, faktycznie jest to substancja którą muszą omijać tylko chorzy na <b>celiakię</b>. Autor zapomniał jednak wspomnieć (a może nie wiedział) że</span></span></span> <b>najpopularniejsze badania przeciwciał mają dość duży margines błędu</b>. Znam osobę, która przeszła w dużej mierze na pieczywo bezglutenowe bo zwykłe jej nie odpowiadało. Dla autora będzie to niepotrzebne uleganie modzie. Dłuższy czas później jednak kolonoskopia potwierdziła częściowy zanik kosmków jelitowych a badania genetyczne potwierdziły celiakię. </p><p> Zgadzam się z autorem, że <b>szczepionki </b>to jedno z najważniejszych osiągnięć medycyny. Autor również zapomniał jednak podać przypadki kiedy na skutek <b>zaniedbań firm farmaceutycznych</b> <b>szczepionki powodowały choroby zamiast im zapobiegać</b>, czy przykłady kiedy specyfiki uznane za szkodliwe w jednym państwie były sprzedawane w drugim. Krytykowanie i pokazywanie takich sytuacji nie jest byciem anty-szczepionkowcem.</p><p><span> Mimo faktu, że książka jest równie tendencyjna jak publikacje anty-GMO książkę można polecić z czystym sumieniem. Konkretne decyzje o bezpieczeństwie produktów należy podejmować znając argumenty obu stron i znając fakty jakie interesy finansowe stoją za bezstronnymi twierdzeniami obu stron. </span></p><p><span><span> Książka dostępna jest w abonamencie na legimi. (</span></span><a href="https://www.legimi.pl/ebook-w-krolestwie-monszatana-gmo-gluten-i-szczepionki-marcin-rotkiewicz,b188256.html">https://www.legimi.pl/ebook-w-krolestwie-monszatana-gmo-gluten-i-szczepionki-marcin-rotkiewicz,b188256.html</a>) </p><p><span> </span><br /></p><p><span><span><span><br /></span></span></span></p><p><span><span><span> </span><br /></span></span></p><p><span><br /></span></p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-88770708024874747882021-01-17T15:57:00.000+01:002021-01-17T15:57:34.339+01:00Olej silikonowy (E900) - czy powoduje nowotwory i choroby oczu?<p>Niektóre z substancji będące dodatkami do żywności są znane pod wieloma nazwami. Oznaczona symbolem <b>E900 </b>substancja jest znana pod nazwami <b>dimetylopolisiloksan, dimetykon,</b> albo <b>olej silikonowy</b>. Substancja ta w przemyśle spożywczym ma działanie <b>przeciw pianotwórcze</b>. Oprócz tego jest wykorzystywana do produkcji implantów [<a href="https://kobieceinspiracje.pl/129611,olej-silikonowy-od-frytek-po-leczenie-lysiny-chemia-zaskakuje.html ">6</a>], soczewek kontaktowych [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6107">1</a>], kosmetyków a nawet leków. Jej <b>działanie </b>polega na <b>zmniejszaniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków powietrza</b>, i w medycynie jest używana również jako środek przeciw gromadzeniu się gazów w układzie pokarmowym - np. przed badaniem UFG. Pojawiły się również doniesienia, że olej silikonowy może być jedną z najskuteczniejszych <b>substancji na porost włosów</b> [<a href="https://kobieceinspiracje.pl/129611,olej-silikonowy-od-frytek-po-leczenie-lysiny-chemia-zaskakuje.html ">6</a>] </p><p>Niedawno olej silikonowy był przedmiotem ponownej ewaluacji przez EFSA i w niniejszym poście chciałbym czytelnikom przybliżyć wnioski z tej ewaluacji [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6107">1</a>]. Substancja jest uważana za bezpieczną, głównie dlatego, że <b>nie wchłania się z przewodu pokarmowego</b>, tak więc główne skutki uboczne które mogą wystąpić są związane z podrażnieniem tego układu. Są to <b>nudności i biegunka</b>. </p><div>Z podanych badań wynika, że 99.7 do 99,9% podanej substancji jest wydalane z kałem. Ponieważ substancja jest polimerem o różnej masie cząsteczkowej, wniosek wyciągnięty przez EFSA brzmiał, że <b>wchłaniają się</b> głównie polimery <b>o krótszym łańcuchu i mniejszej masie cząsteczkowej</b>. W związku z tym we wnioskach EFSA zaleciła, aby specyfikacja dodatku zawierała zakres wielkościowy cząsteczek i aby cząsteczki o mniejszej masie cząsteczkowej nie były stosowane jako dodatek do żywności. </div><div><br /></div><div>W badaniach dotyczących oleju silikonowego podawane są jeszcze dwa dodatkowe skutki uboczne. Pierwszym z nich były <b>zmiany</b> patologiczne <b>w oczach</b>, drugim <b>guzy nowotworowe</b> (międzybłoniaki) u osób stosujących olej silikonowy na skórę w kosmetykach. </div><p>Przyglądając się wynikom badań, EFSA uznała, że oba te możliwe skutki uboczne nie powinny występować przy używaniu oleju silikonowego jako dodatku to żywności.</p><p>Jeżeli chodzi o zmiany w oczach, to badacze ustalili, że <b>przyczyną była metoda badania, skutkująca dostaniem się badanej substancji (E900) bezpośrednio do oczu.</b> Wniosek naukowy - osoby pracujące z olejem silikonowym powinny dbać aby substancja nie dostawała się do oczu. </p><p><b>Jeżeli chodzi o guzy</b> - okazało się, że 22 z 30 podanych przypadków miały <b>kontakt z azbestem,</b> lub wręcz leczyły się wcześniej z tego powodu, tak więc odrzucono wniosek że to olej silikonowy jest przyczyną zmian nowotworowych. </p><p>Kolejne skutki uboczne stosowania oleju silikonowego wiążą się z jego procesem produkcyjnym. W związku z tym EFSA ustaliła mniejszą niż dotychczas poziomu rtęci, arsenu i ołowiu. Również ustalono maksymalną ilość miedzi w końcowej substancji, jako że proces technologiczny wykorzystuje miedź w produkcji oleju silikonowego. </p><p>EFSA zauważyła również, że w <b>procesie produkcji mogą powstawać polisilioksany cykliczne</b>. Nie są one trwałe, ale mogą zanieczyścić produkt końcowy. O ile sam olej silikonowy faktycznie nie ma negatywnych efektów, o tyle polisilioksany cykliczne jak najbardziej.<b> Zakłócają działanie układu hormonalnego, zwiększają rozrost endometrium i mogą prowadzić do powstawania gruczolaków macicy. </b>Zgodnie z zaleceniem EFSA olej silikonowy stosowany w żywności nie powinien zawierać polisilioksanów cyklicznych. </p><p>Ponadto EFSA ustaliła dawkę NOAEL (brak negatywnych efektów) na poziomie 1742 mg/kg dziennie, i zgodnie ze standardową procedurą ADI (<b>dozwolone dzienne spożycie</b>) na poziomie <b>17 mg,</b> uchylając wcześniej obowiązujący poziom 1.5mg [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6107">1</a>]. Zgodnie z danymi, poziom ten nie jest przekraczany wśród europejskich konsumentów. </p><p>Wniosek końcowy z raportu EFSA: E900 jest substancją bezpieczną, ale pod warunkiem, że spełnia on rygorystyczne normy produkcji. <b>Błędy w procesie produkcyjnym mogą prowadzić do sytuacji w którym końcowy produkt będzie zanieczyszczony substancjami mającymi jednak negatywny wpływ na zdrowie. </b></p><p>Ciekawy wniosek można znaleźć również w artykule na stronie stalowe zdrowie [<a href="https://stalowezdrowie.pl/dimetylopolisiloksan-e900-charakterystyka-przyklady-zastosowan-czy-jest-bezpieczny/">4</a>]. Autor zauważa, że o ile sam olej silikonowy nie jest szkodliwy, to zwykle występuje w wysoko przetworzonej żywności, która sama z siebie może prowadzić do problemów zdrowotnych. </p><p><br /></p><p><i>Źródła. </i></p><p>[1] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6107" target="_blank">Re‐evaluation of dimethyl polysiloxane (E 900) as a food additive</a>. EFSA Journal Volume 18, Issue 5 May 2020 https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6107</p><p>[2] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Poli(dimetylosiloksan)">Poli(dimetylosiloksan)</a> - Wikipedia (PL) </p><p>[3] <a href="https://wylecz.to/na-choroby-skory/dimetykon-dzialanie-zastosowanie-preparaty/">Dimetykon – działanie, zastosowanie, preparaty.</a> Ewelina Drelich. Wylecz.to </p><p>[4] <a href="https://stalowezdrowie.pl/dimetylopolisiloksan-e900-charakterystyka-przyklady-zastosowan-czy-jest-bezpieczny/">Dimetylopolisiloksan (E900) </a>– charakterystyka, przykłady zastosowań, czy jest bezpieczny. Stalowe Zdrowie. </p><p>[5] <a href="https://vitalia.pl/dodatek-chemiczny/163,0/Dimetylopolisiloksan-e900.html">Dimetylopolisiloksan</a> - vitalia.pl </p><p>[6] <a href="https://kobieceinspiracje.pl/129611,olej-silikonowy-od-frytek-po-leczenie-lysiny-chemia-zaskakuje.html ">Czy składnik popularnych frytek - E900 leczy łysienie!?</a> Kobiece Inspiracje. <br /></p><p> </p><p><br /></p><p><br /></p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0Warszawa, Polska52.2296756 21.012228723.919441763821155 -14.144021299999999 80.539909436178846 56.1684787tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-67608703721930610992021-01-09T11:59:00.003+01:002021-01-09T11:59:49.356+01:00Metabolizm alkoholu - Medical Hypothesis<p>Po dwóch poprzednich tekstach omawiających artykuły z <b>Medical Hypothesis</b> (powiązanie <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2020/12/czy-nadwaga-i-alkohol-powoduja-ciezszy.html" target="_blank">cukru i depresji</a>, <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2020/12/czy-cukier-powoduje-depresje-artyku-z.html" target="_blank">powiązanie alkoholu i COVID</a>) nadszedł czas aby na łamach bloga omówić tekst prezentujący wpływ alkoholu na organizm człowieka. </p><p>Tekst ten (<i>"<a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306987720300797">Ethanol metabolism: The good, the bad, and the ugly</a>"</i>) to w większości skomplikowana publikacja z dziedziny chemii omawiająca reakcje biochemiczne w których alkohol i jego metabolity biorą udział. Chciałbym jednak przytoczyć informacje z tekstu, które mogą zainteresować większość z pośród czytelników bloga. <br /></p><p>Pierwsza z nich dotyczy <b>spadkowi stężenia alkoholu we krwi</b>. Spadek ten odbywa się ze stałą prędkością - średnio 0.016g na decylitr na godzinę dla mężczyzn i 0.018 g na decylitr na godzinę dla kobiet [<a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2020/12/czy-cukier-powoduje-depresje-artyku-z.html" target="_blank">1</a>] - oczywiście po zaprzestaniu konsumpcji.</p><p>Drugą to proste wytłumaczenie <b>braku ewolucyjnego przystosowania</b> gatunku ludzkiego <b>do alkoholu etylowego</b>. Substancja ta co prawda występuje w przyrodzie w sfermentowanych owocach, jednak rzadko w ilości takiej, aby mógł doprowadzać on do podobnego stanu co picie piwa, wina lub mocniejszych alkoholi. W związku z tym, o ile mamy wbudowane mechanizmy regulujące np. stężenie cukru we krwi, nie mamy natomiast takiego mechanizmu w odniesieniu do alkoholu. </p><p>Trzecia z nich dotyczy <b>wpływu alkoholu na bilans energetyczny.</b> Większość czytelników zdaje sobie sprawę, że alkohol zawiera dość sporo kalorii. Może jednak być pewnym zaskoczeniem, że u osoby pijącej większe ilości czysty etanol może odpowiadać nawet za <b>50% spożywanych kalorii</b> [<a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2020/12/czy-cukier-powoduje-depresje-artyku-z.html">1</a>]. Co więcej są to kalorie z chemicznego punktu widzenia dość łatwo dostępne, tak więc <b>alkohol wypiera pozostałe źródła energii </b>w organizmie. </p><p>Ten fakt prowadzi autorów do konkluzji (w końcu nie przypadkiem został opublikowany w Medical Hypothesis), że przystosowanie organizmu do wykorzystywania alkoholu jako źródła energii stanowi istotną część uzależnienia od tej substancji. <b>Próba odstawienia powoduje poważny deficyt energetyczny</b> - zwłaszcza w komórkach mózgu. </p><p>Czwarta to wpływ alkoholu na układ <b>glutaminianergiczny </b>(związany z glutaminianem jako neuroprzekaźnikiem). Jest to istotna część układu nerwowego biorąca udział między innymi w procesach uczenia i zapamiętywania. <b>Alkohol </b>wpływa na ten układ <b>hamująco</b>, co prowadzi w konsekwencji do jego dostosowania i zwiększenia liczby receptorów. </p><p><b>Odstawienie </b>alkoholu powoduje <b>nadmierne pobudzenie </b>układu, co w konsekwencji prowadzi do <b>śmierci komórek mózgowych</b>. Tak więc w przypadku nałogu alkoholowego do śmierci komórek mózgowych doprowadza zarówno sam alkohol i jego metabolity jako substancje toksyczne, jak również brak alkoholu powodujący nadmierne pobudzenie układu glutaminianergiczny. Zainteresowanych tematem odesłałbym do polskiego artykułu <i>"<a href="http://www.phmd.pl/api/files/view/3532.pdf" target="_blank">Rola układu glutaminianergicznego w patogenezie oraz terapii zespołu zależności alkoholowej</a>"</i>, który już 10 lat temu w "Postępach Medycyny i Higeny Doświadczalnej" opublikowali pracownicy Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.</p><p>Na koniec autorzy stawiają dwie hipotezy medyczne, sugerując że <b>leki stosowane w terapii uzależnień alkoholowych powinny adresować te dwa problemy - deficyt energetyczny, zwłaszcza w komórkach mózgowych i nadmierne pobudzenie układu glutaminianergetycznego</b>, aby złagodzić efekt odstawienia alkoholu.</p><p>W tym momencie chciałbym czytelnikowi podać jeszcze jeden temat do dalszej analizy. Skoro odstawienie alkoholu powoduje zaburzenie układu wykorzystującego glutaminian jako neuroprzekaźnik a w konsekwencji śmierć komórek mózgowych, to jaki wpływ może mieć na mózg czysty glutaminian dodawany jako wzmacniacz smaku? Zainteresowanych tematem odsyłam do tekstu <i>"<a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/ekscytotoksyny-smak-ktory-zabija.html" target="_blank">Ekscytotoksyny, smak który zabija.</a>"</i> oraz innych tekstów oznaczonych tagiem <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/search/label/glutaminan%20sodu" target="_blank">glutaminian sodu</a> z niniejszego bloga. </p><p> </p><p>Źródła. </p><p>[1] <a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306987720300797" target="_blank">Ethanol metabolism: The good, the bad, and the ugly.</a> Medical HypothesisVolume 140, July 2020 David F.Wilson i Franz M.Matschinsky </p><p>[2] <a href="https://www.karger.com/Article/FullText/494776" target="_blank">Metabolism of Dietary Glutamate in Adults</a>, Annals of Nutrition and Metabolism 2018, Vol.73, Suppl. 5 December 2018. Cynober L </p><p>[3] <a href="http://www.phmd.pl/api/files/view/3532.pdf" target="_blank">Rola układu glutaminianergicznego w patogenezie oraz terapii zespołu zależności alkoholowej</a> Postepy Higeny i Medycyny Doświadczalnej, 2010; 64: 534-543. Karina Łukasik, Karolina Piątkowska, Bogusława Pietrzak - Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.</p><p>[4] <a href="https://psychiatra.bydgoszcz.eu/leczenie-zaburzen/uzaleznienie-od-alkoholu/wplyw-alkoholu-na-osrodkowy-uklad-nerwowy/ " target="_blank">Wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy</a> - Danuta Byczyńska </p><p>[5] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NMDA_receptor" target="_blank">NMDA Receptor</a> - Wikipedia (en) </p><p>[6] <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/ekscytotoksyny-smak-ktory-zabija.html" target="_blank">Ekscytotoksyny - smak który zabija</a>. - Szkodliwe Jedzenie. </p><p><br /></p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0Warszawa, Polska52.2296756 21.012228723.919441763821155 -14.144021299999999 80.539909436178846 56.1684787tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-51657686799398453032020-12-31T20:32:00.000+01:002020-12-31T20:32:14.747+01:00Czy nadwaga i alkohol powodują cięższy przebieg COVID-19 - Medical Hypotheses<p>Pierwotnie po <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2020/12/czy-cukier-powoduje-depresje-artyku-z.html" target="_blank">artykule</a> dotyczącym cukru i depresji planowałem streszczenie artykułu dotyczącego metabolizmu alkoholu. W listopadzie bieżącego roku ukazał się jednak krótszy i ważniejszy artykuł dotyczący <b>alkoholu, nadwagi i ich wpływu na cięższy przebieg COVID-19</b> [<a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306987720326566" target="_blank">1</a>], którego tezy chciałbym przedstawić czytelnikom bloga. </p><p>Autorzy tekstu stawiają hipotezę, że <b>nadwaga i spożywanie alkoholu ma wpływ na cięższy przebieg COVID-19</b> w przypadku zakażenia. W przypadku <b>COVID-19</b> najgroźniejszym zjawiskiem, prowadzącym do śmierci jest tak zwana <b>burza cytokin</b> [<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Burza_cytokin" target="_blank">7</a>]. (Cytokiny są cząsteczkami pobudzającymi stan zapalny w organizmie i są istotnym fragmentem reakcji obronnej organizmu. Niestety w przypadku burzy cytokin ten sam <b>mechanizm może doprowadzić</b> nie tylko do śmierci lub wydalenia wirusów i bakterii ale <b>do śmierci całego organizmu</b>[<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Burza_cytokin" target="_blank">7</a>]). </p><p>U pacjenta z COVID-19 <b>wzrasta</b> poziom <b>interleukiny 8</b> [<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Interleukina_8">5</a>] oraz <b>TNF</b> [<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/TNF-%CE%B1 " target="_blank">3</a>,<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tumor_necrosis_factor">4</a>] - czynnika martwicy nowotworów. Poziom tych cytokin zapalnych <b>również wzrasta w przypadku nadużywania alkoholu</b>. Ponadto <b>nadużywanie alkoholu</b> wpływa na zwiększoną ekspresję receptorów <b>ACE II</b> [<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Angiotensin-converting_enzyme_2" target="_blank">6</a>]- konwertazy angiotensyny typu 2. Receptory te są punktem zaczepienia dla wirusa [<a href="https://theconversation.com/what-is-the-ace2-receptor-how-is-it-connected-to-coronavirus-and-why-might-it-be-key-to-treating-covid-19-the-experts-explain-136928">2</a>], więc <b>wpływa to na łatwiejsze przenikanie wirusa SARS-COV-2 do komórek</b>. Oprócz tego zwiększona ekspresja receptorów ACE II prowadzi do większej toksyczności czynnika martwicy nowotworów. </p><p>Tak więc zdaniem autorów tekstu zwiększona <b>konsumpcja alkoholu</b> zarówno <b>zwiększa ilość cytokin,</b> których <b>nadmiar może doprowadzić do śmierci</b> w czasie COVID-19, jak i <b>ułatwiać</b> wirusowi na <b>wnikanie do komórek</b>.</p><p><b>Otyłość</b> natomiast, co zauważają autorzy, stanowi <b>dodatkowe obciążenie układu oddechowego.</b> W badaniach okazuje się, że <b>otyłość </b>ma wpływ np. na <b>cięższy przebieg grypy.</b> Osoby otyłe wydalają wirusa z organizmu wolniej niż osoby szczupłe. <b>Otyłość </b>również jest skorelowana z <b>wyższym poziomem interleukiny 8 i czynnika martwicy nowotworów,</b> co zdaniem autorów jest kolejnym czynnikiem ryzyka. </p><p>Oczywiście jest to <b>na razie</b> tylko <b>hipoteza</b> wymagająca potwierdzenia w kolejnych badaniach, <b>ale</b> jest to o kolejny <b>argument za ograniczeniem kalorii i konsumpcji alkoholu</b>. </p><p>Czytelników bloga <b>zachęcam </b>do przeczytania<b> oryginalnego tekstu</b> w języku angielskim. Załączam też linki do <b>Wikipedii</b>, ułatwiające zrozumienie roli TNF, Interleukiny 8 i ACE 2 w procesie rozwoju chorób.</p><p><br /></p><p>źródła: </p><p>[1] <a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306987720326566">Alcohol consumption and obesity: The hidden scare with COVID-19 severity</a>. Medical Hypothesis Volume 144, November 2020, 110272</p><p>[2] <a href="https://theconversation.com/what-is-the-ace2-receptor-how-is-it-connected-to-coronavirus-and-why-might-it-be-key-to-treating-covid-19-the-experts-explain-136928">What is the ACE2 receptor, how is it connected to coronavirus and why might it be key to treating COVID-19? The experts explain.</a> </p><p>[3] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/TNF-%CE%B1 " target="_blank">TNF </a>- Wikipedia (pl) </p><p>[4] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tumor_necrosis_factor" target="_blank">TNF</a> - Wikipedia (en) </p><p>[5] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Interleukina_8" target="_blank">Interleukina 8</a> - Wikipedia (pl) </p><p>[6] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Angiotensin-converting_enzyme_2" target="_blank">ACE 2</a> - Wikipedia (en) </p><p>[7] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Burza_cytokin">Burza cytokin</a> - Wikipedia (pl) </p><p><br /></p><p><br /></p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0Warszawa, Polska52.2296756 21.012228723.919441763821155 -14.144021299999999 80.539909436178846 56.1684787tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-70978557902949608172020-12-19T20:04:00.003+01:002020-12-19T20:04:30.290+01:00Czy cukier powoduje depresje - Artykuł z Medical Hypotheses <p><span> </span><b>Medical Hypotheses</b> to pismo naukowe przeznaczone do publikowania <b>niekonwencjonalnych <span> </span>pomysłów naukowych</b>, pomyślane jako forum wymiany idei i dyskusji nad nowymi teoriami w medycynie [<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Medical_Hypotheses" target="_blank">2</a>] . Podobnie jak w innych przypadkach większość artykułów wymaga dostępu przez instytucję naukową, która wykupiła dostęp do czasopisma. W 2020 ukazały się jednak <b>dwa teksty</b> w otwartym dostępie<b> do których lektury chciałbym zachęcić czytelnika</b>. </p><p> W niniejszym wpisie chciałbym <b>zachęcić do przeczytania tekstu</b> z numeru styczniowego: <i>"<a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S030698771930876X" target="_blank"><b>The depressogenic potential of added dietary sugars</b></a>". </i>Tekst ten jasno sugeruje <b>związek</b> pomiędzy <b>cukrem dodawanym do jedzenia</b> a występującą coraz szerzej występującą <b>depresją, </b>na podstawie wyciągania wniosków z różnych badań cytowanych przez autorów. </p><p> Autorom tekstu udało się przedstawić swoją <b>hipotezę </b>w sposób na tyle <b>przystępny</b>, że lektura tekstu nie powinna być trudniejsza niż lektura większości tekstów w prasie popularno-naukowej, więc osobom <b>znającym język angielski polecam kliknięcie na <a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S030698771930876X" target="_blank">link</a></b> a następnie użycie przycisku "Full Text" i <b>przeczytanie źródłowego tekstu</b>. Osoby które nie dysponują wystarczająco dobrym językiem angielskim zapraszam do streszczenia </p><p><span> Tekst jest w większości oparty na na danych amerykańskich. Obecnie <b>c</b></span><b>ukier i substancje słodzące </b>znajdują się <b>w 75% produktów spożywczych</b> sprzedawanych w Ameryce. <b>Cukier dodawany</b> do wyrobów spożywczych <b>odpowiada za 14% kalorii</b> spożywanych przez amerykanów i stanowi odpowiednik 18 łyżeczek cukru. </p><p><span> </span>W <b>badaniu</b> w którym wzięło udział prawie <b>70 tys kobiet</b> - w górnym przedziale statystycznym (średnia <b>79g cukru dziennie</b>) <b>ryzyko depresji było większe o ponad 23%</b> niż w dolnym przedziale (średnio <b>17,8g cukru dziennie</b>). Chociaż nie wiadomo, czy to osoby skłonne do depresji częściej sięgają po słodkie produkty, czy to cukier powoduje depresje - autorzy tekstu sugerują raczej to drugie, omawiając w dalszej części kilka mechanizmów przyczynowo-skutkowych i korelacji. </p><p> Pierwszym z nich jest <b>stan zapalny </b>występujący na skutek zwiększonej konsumpcji cukru<b>. </b>W cytowanych przez autorów tekstu <b>badaniach zaobserwowano związek</b> pomiędzy <b>większą konsumpcją cukrów</b> (szczególnie fruktozy) a występowaniem <b>stanów zapalnych</b> w organizmie - w tym również w mózgu.Ponadto w jednym z wyników badań u szczurów dieta wysokocukrowa prowadziła to zmniejszenia funkcji poznawczych, co również ma miejsce w depresji.</p><p> Kolejnym czynnikiem jest <b>niekorzystna zmiana składu flory jelitowej</b> u osób które spożywają więcej cukru. <b>Nieprawidłowa praca jelit</b> przekłada się na <b>przedostawanie się szkodliwych substancji</b> przez ściany jelita i <b>promowanie procesów zapalnych</b> w organizmie. Cytowane badania pokazują że skład flory jelitowej u osób cierpiących na depresję jest inny niż u osób zdrowych. (Zapraszam do przeczytania innych tekstów z tagiem <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/search?q=dysbioza">dysbioza</a>)<br /></p><p> Kolejnym i <b>moim zdaniem kluczowym</b> czynnikiem jest <b>rozregulowanie układu nagrody, </b>na skutek nadmiernego wydzielania się dopaminy po konsumpcji słodkich pokarmów. Jest to mocna reakcja prowadząca do wystąpienia <b>nałogu </b>(uzależnienie od cukru), który może być silniejszy nawet niż uzależnienie od narkotyków. Podobnie jak w innych <b>nałogach </b>- duże dawki cukru prowadzą do uzależnienia i niemożności odczuwania radości ze źródeł innych niż nałóg - co w prostej drodze prowadzi do depresji. Przy okazji czytelnikowi należy się również wyjaśnienie terminu "Bliss Point" [<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bliss_point_(food)" target="_blank">3</a>] - oznaczającego taką ilość <b>cukru </b>lub soli które spowodują <b>maksymalną odpowiedź układu nagrody</b> - firmy spożywcze celowo ustawiają wysokość cukru w produktach na poziomie, który maksymalnie pobudzi nasz układ nagrody. </p><p><span><span><span> Następnym czynnikiem jest <b>stres oksydacyjny</b>. Autorzy cytują badania pokazujące <b>zwiększony poziom stresu oksydacyjnego</b> u osób chorych na <b>depresje</b> i badania pokazujące wpływ nadmiernego spożycia <b>cukru</b> na <b>zwiększony poziom stresu oksydacyjnego</b>. W tym przypadku jednak autorzy pokazali jedynie korelację, która nie musi oznaczać ciągu przyczynowo skutkowego. </span></span></span></p><p><span><span><span><span> Zwiększone spożycie cukru, a w szczególności fruktozy przekłada się również na wykształcenie <b>insulinooporności</b>. Objawy [4] to między innymi pogorszenie koncentracji, zmęczenie, brak energii. Może ona również, zgodnie z cytowanymi wynikami badań, być kolejnym <b>czynnikiem ryzyka depresji</b>. </span></span><br /></span></span></p><p> Ostatnim czynnikiem jest wpływ cukrów na <b>powstawanie zaawansowanych produktów glikacji</b> [<a href="https://dietetycy.org.pl/ages-koncowe-produkty-glikacji/" target="_blank">5</a>] AGE (dla zainteresowanych polecam tekst na stronie <a href="https://dietetycy.org.pl/ages-koncowe-produkty-glikacji/">dietetycy.org.pl</a>). Autorzy artykułu cytują jeszcze badanie w którym <b>zwiększona obecność AGE w tkance skórnej</b> przekładała się na <b>42% większe ryzyko wystąpienia depresji</b>. Przy czym jako mechanizm wystąpienia depresji podany jest stres oksydacyjny i promowanie stanów zapalnych. <br /></p><p><span><span> Zadziwiające jest, że autorzy <b>nie podali </b>jednego <b>oczywistego </b>związku <b>przyczynowo-skutkowego. Więcej cukru</b> w pożywieniu to większe <b>ryzyko</b> wystąpienia <b>otyłości</b>. <b>Otyłość </b>prowadzi co<b> złego obrazu samego siebie,</b> co również może być istotnym czynnikiem depresji. Osoby otyłe <b>nie będą</b> prowadzić <b>aktywnego stylu życia</b>, który mógłby zmniejszyć szansę wystąpienia depresji. </span><br /></span></p><p><span><span><span> Podsumowując artykuł to kolejny argument za zmianą nawyków żywieniowych na zdrowsze, i za czytaniem dokładnie etykiet na żywności. <b>Lepiej</b> świadomie 2-3 razy dziennie<b> wsypać łyżeczkę cukru</b> do kawy lub herbaty<b> niż spożywać 18 łyżeczek </b>w produktach takich jak <b>kukurydza z puszki, wędliny czy jogurty. </b></span></span></span></p><p><span><span><span><i>Źródła: </i></span></span></span></p><p>[1] <a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S030698771930876X" target="_blank">"The depressogenic potential of added dietary sugars"</a>. Daniel J.Reis, Stephen S.Ilardi, Michael S.Namekata, Erik K.Wing1, Carina H.Fowler Medical Hypotheses Volume 134, January 2020 </p><p>[2] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Medical_Hypotheses">Medical Hypothesis</a> - Wikipedia </p><p>[3] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bliss_point_(food)" target="_blank">Bliss Point</a> - Wikipedia</p><p>[4] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Insulinooporno%C5%9B%C4%87" target="_blank">Insulinooporność</a> - Wikipedia</p><p>[5] <a href="https://dietetycy.org.pl/ages-koncowe-produkty-glikacji/" target="_blank">AGEs - końcowe produkty glikacji</a> - dietetycy.org.pl </p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-86086824342175395262020-12-06T12:33:00.001+01:002020-12-06T12:33:49.683+01:00Krzemiany glinowo-sodowy (E554) i glinowo-potasowy (E555) - nie wiadomo czy są bezpieczne i można je dodawać do żywności. <p><b>Aluminium</b> (chemiczna nazwa - <b>glin</b>) oraz <b>krzem</b> to obok tlenu <b>dwa najbardziej rozpowszechnione pierwiastki na ziemi</b> [<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Glin">5</a>][<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzem">7</a>]. Mają one wiele zastosowań w chemii i w przemyśle, natomiast nie są one substancjami których spodziewalibyśmy się w naszej kuchni. </p><p>Okazuje się jednak, że <b>krzemian glinowo-sodowy (E554)</b> czy <b>krzemian glinowo-potasowy (E555)</b> to substancje jak najbardziej dopuszczone do stosowania w żywności. Na liście dodatków do żywności zajmują miejsce zaraz za równie zdrową i pożywną substancją jaką jest <b>talk</b> (<b>E553b</b>). W czerwcowym EFSA Journal [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6152 " target="_blank">1</a>] ukazało się podsumowanie najnowszej wiedzy naukowej na temat bezpieczeństwa stosowania tych substancji. </p><p>Zwykle raport ewaluacji bezpieczeństwa substancji to długi i skomplikowany tekst. Obecny raport wraz ze wszystkimi dodatkami, referencjami i adnotacjami liczy zaledwie 27 stron i jest to jeden z najkrótszych tekstów tego typu cytowanych na łamach tego bloga. Podsumowanie tego tekstu mieści się w dwóch zdaniach, z których pierwsze pozwalam sobie przytoczyć w całości w oryginalnym brzmieniu:</p><p><i>"Considering that only <b>very limited toxicological data</b> and i<b>nsufficient information</b> on the physicochemical characterisation of both food additives were available, the Panel concluded that the <b>safety</b> of sodium aluminium silicate (E 554) and potassium aluminium silicate (E 555) <b>could not be assessed.</b>"[<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6152 ">1</a>]</i></p><p>Dla osób nie znających angielskiego - "z powodu <b>bardzo skąpych danych</b> na temat <b>toksyczności</b> i <b>niedostatecznych danych</b> na temat <b>charakterystyki</b> tych dodatków, <b>ocena ich bezpieczeństwa nie jest możliwa.</b>"</p><p>Oczywiście <b>nie musi </b>to znaczyć, że związki te są <b>niebezpieczne</b>. Postarajmy podążyć się tropem substancji składowych i ocenić co wiadomo na temat ich działania na zdrowie. </p><p><b>Sód i potas</b> to substancje dobrze znane i ich<b> śladowa ilość </b>wynikająca ze stosowanych dodatków <b>niewiele zmienia</b> w ogólnym bilansie tych dwóch pierwiastków.</p><p>Na temat <b>innych krzemianów</b> EFSA wypowiadała się w 2018 r (raport dot. E552, E553a i 553b) [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.2903/j.efsa.2018.5375" target="_blank">2</a>], i raport ten jest również cytowany w obecnym tekście. Co prawda raport podaje że przy <b>wysokich dawkach</b> w posiłku <b>krzem może odkładać się w wątrobie i nerkach</b>, jednocześnie również tam konkluzja brzmiała, że <b>nie jest możliwe wydanie opinii </b>o bezpieczeństwie krzemianów jako dodatków do żywności. </p><p>Składnikiem dodatków, który może budzić najwięcej wątpliwości co do bezpieczeństwa jest glin (aluminium). Jeszcze <b>kilkadziesiąt lat temu</b> duża część <b>garnków</b> i przyborów kuchennych była aluminiowa i <b>aluminium</b>, głównie <b>pod wpływem działania kwasów przedostawało się do żywności</b>. Później, między innymi na skutek informacji o możliwym wpływie na chorobę Alzheimera [<a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/12/herbata-cytryna-alzheimer.html" target="_blank">9</a>] następował stopniowy odwrót od stosowania aluminium w kuchni. </p><p>Amerykańskie badanie z 1992r [8] dotyczące aluminium podaje <b>dzienne spożycie aluminium</b> w żywności na poziomie <b>od 0 do 92mg</b> dziennie ze <b>średnią </b>na poziomie <b>24mg</b>. W <b>1990 r</b> SCF ustaliło prowizoryczne spożycie <b>tygodniowe</b> na poziomie <b>7mg/kg na tydzień</b>. W <b>2008 r</b> EFSA ustaliła <b>tygodniowe</b> spożycie na poziomie 1mg/tydzień, a niektóre organizacje podają nawet niższy limit. </p><p>Samo E554 zawiera do 7,8% aluminium. Średnia ekspozycja u dzieci spożywających produkty z tym dodatkiem to <b>2,9 mg/kg masy ciała dziennie</b> czyli <b>0,225 mg </b>aluminium, czyli <b>1,58 mg tygodniowo</b>. </p><p>Porównując to ze spożyciem dziennym z amerykańskiego badania nie jest to dużo, ale i tak samo tylko <b>spożycie aluminium z E554 u dzieci przekracza bezpieczny poziom o 50%. </b>Dla E555 nie zostały przedstawione tak szczegółowe wyliczenia, natomiast warto nadmienić że E555 zawiera 20,4% aluminum. </p><p>Oznacza to, że <b>ilość aluminium z tego jednego dodatku przekracza dawkę ustaloną jako bezpieczna przez EFSA</b>. Natomiast E555 zawiera 20,4% aluminium.</p><p>Na koniec smutna konkluzja. Jako konsumenci <b>mamy prawo wierzyć, że substancje chemiczne są dozwolone do stosowania w żywności jeżeli okażą się bezpieczne</b>. W rzeczywistości <b>wystarczy, że nie udowodniono</b>, że substancja ta jest niebezpieczna - nawet jeżeli <b>brak </b>takiego<b> dowodu wynika z niedostatecznej ilości danych. </b></p><p>[1] "<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6152 " target="_blank">Re‐evaluation of sodium aluminium silicate (E 554) and potassium aluminium silicate (E 555) as food additives</a>" EFSA Journal Volume 18 Issue 6 June 2020, https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6152 </p><p>[2] "<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2018.5375">Re‐evaluation of calcium silicate (E 552), magnesium silicate (E 553a(i)), magnesium trisilicate (E 553a(ii)) and talc (E 553b) as food additives</a>" - EFSA Journal Volume 16 Issue 8 August 2018 https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2018.5375 - szkodliwość silikatów </p><p>[3] "<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2008.754">Safety of aluminium from dietary intake ‐ Scientific Opinion of the Panel on Food Additives, Flavourings, Processing Aids and Food Contact Materials (AFC)</a>" EFSA JOURNAL Volume 6 Issue 7 July 2008 https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2008.754 </p><p>[4] <a href="https://tech.money.pl/medycyna/dodatki-do-zywnosci/e-555-krzemian-glinowo-potasowy-113948/ " target="_blank">E555 Krzemian Glinowo-Potasowy</a>. Strona tech.money.pl </p><p>[5] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Glin" target="_blank">Wikipedia. Hasło Glin</a></p><p>[6] <a href="https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Aluminum-oxide#section=Formulations-Preparations" target="_blank">Tlenek Aluminium - Baza PUBCHEM</a> https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Aluminum-oxide#section=General-Manufacturing-Information </p><p>[7] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzem">Wikipedia. Hasło Krzem</a> </p><p>[8] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2008.754" target="_blank">Dietary and other sources of aluminium intake</a> . J L Greger - baza PubMed </p><p>[9] <a href="https://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/12/herbata-cytryna-alzheimer.html" target="_blank">Herbata + Cytryna = Alzheimer</a>. Blog szkodliwejedzenie.pl </p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0Warszawa, Polska52.2296756 21.012228723.919441763821155 -14.144021299999999 80.539909436178846 56.1684787tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-35891594698452448542020-11-21T16:45:00.003+01:002020-11-21T16:46:08.029+01:00Nikiel - oprócz alergii kontaktowej może powodować również alergie pokarmowe u dzieci. <p><b>Nikiel - </b>biało srebrzysty metal o lekko złotawym zabarwieniu. Wydobycie roczne ponad 2,7 miliona ton z czego większość (68%) zostaje zużyta do produkcji stali nierdzewnej. Wydobycie to niemal <b>podwoiło </b>się w ciągu o<b>statnich 20 lat</b> [<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nickel" target="_blank">1</a>]. Coraz większe zużycie niklu przekłada się na c<b>oraz większe zanieczyszczenie </b>powietrza, wody i żywności tym metalem. </p><p>Zgodnie z IARC (International Agency for Research on Cancer) <b>związki niklu</b> (nickel, compound) należą do grupy substancji rakotwórczych o <b>udowodnionym działaniu rakotwórczym</b>, a nikiel metaliczny do grupy 2B czyli związków o możliwym działaniu rakotwórczym [<a href="https://monographs.iarc.fr/list-of-classifications/">5</a>]. Przyjmuje się również, że rakotwórcze działanie związków niklu ma miejsce przy absorbcji drogą oddechową, a nie przez zawartość w żywności. </p><p>Oceną <b>ryzyka</b> związanego z obecnością niklu w żywności jest poświęcony raport EFSA z listopada b.r. (2020) [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6268">2</a>]. W tym miejscu warto jednak nadmienić, że nikiel ma nie tylko działanie szkodliwe - jego śladowe ilości są potrzebne człowiekowi. Szacuje się zapotrzebowanie dorosłego człowieka na poziomie nie przekraczającym 25-35 µg/dzień [<a href="https://link.springer.com/article/10.1007/BF00322304">4</a>], co jest ilością na tyle małą, że nie są znane przypadki niedoboru tego metalu - nawet <b>najbardziej uboga</b> w nikiel dieta zawiera <b>wystarczająco</b> tego metalu aby <b>wypełnić zapotrzebowanie</b>.</p><p>Pierwszym spośród <b>działań szkodliwych</b> jest możliwość zakłócenia metabolizmu magnezu oraz cynku [<a href="https://link.springer.com/article/10.1007/BF00322304">4</a>]. Zwłaszcza <b>niedobór cynku</b> może być istotnym skutkiem diety ze zbyt dużą zawartością niklu. Niektórzy badacze sugerują również, ze względu na użycie podobnych szlaków transmisyjnych, że nikiel <b>może</b> mieć wpływ na <b>homeostazę żelaza</b> w organizmie [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6268">2</a>].</p><p>Drugim działaniem szkodliwym jest <b>zwiększona liczba uszkodzeń DNA</b>, na skutek blokowania przez nikiel mechanizmów naprawy DNA a także na skutek promowania powstawania reaktywnych form tlenu. Mechanizm ten wpływa nie tylko na <b>zwiększenie szansy</b> na pojawienie się <b>nowotworów</b> ale ma również <b>negatywny</b> wpływ na proces <b>zapłodnienia i formowanie się płodu</b>. W badaniach na myszach i szczurach zwiększona podaż niklu w diecie (powyżej 2,2 mg/kg masy ciała) nie spowodowała co prawda zauważalnych zmian u szczurów, natomiast doprowadzała do <b>zmian histopatologicznych</b> w męskich organach płciowych, a także do degradacji jakości spermy. Zaobserwowano też większą <b>śmiertelność płodu</b> a także niższą wagę urodzeniową [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6268">2</a>]. </p><p>Trzecim negatywnym wpływem jest <b>zwiększenie reakcji układu odpornościowego, </b>co bezpośrednio wpływa na powstawanie alergii. Szacuje się że <b>ok 15% populacji ma alergię kontaktową na nikiel. </b>Istnieje również <b>możliwość </b>wystąpienia objawów po podaniu doustnym. Jeszcze w 2015 roku na podstawie badań EFSA była zdania, że nie istnieją przekonywujące badania świadczące o istnieniu alergii pokarmowej na nikiel. Niektórzy badacze już wcześniej sugerowali, że <b>problemy żołądkowo-trawienne, skórne </b>czy chociażby <b>ból głowy</b> miałby by być skutkiem <b>długotrwałej ekspozycji </b>pokarmowej na <b>nikiel</b>. Zespół tych objawów uzyskał nawet swoją nazwę - <b>SNAS</b> (Systemic Nickel Alergy Syndrome). Obecnie po przeanalizowaniu nowych badań EFSA doszła do wniosku, że <b>ryzyko </b>wystąpienia objawów po podaniu niklu doustnie <b>jednak istnieje </b>i że negatywne objawy wśród osób z alergią na nikiel mogą wystąpić również po podaniu niklu w żywności. </p><p>Obecnie przyjęta dawka TDI (<b>dopuszczalną dzienną dawkę</b>) niklu na podstawie badań została ustalona na <b>13µg na kg </b>masy ciała. Badając jednak ilość niklu w diecie w krajach europejskich w różnych grupach wiekowych okazało się że <b>dawka ta jest przekraczana dla noworodków i małych dzieci.</b> Biorąc pod uwagę średnią najwięcej niklu przyjmują małe dzieci - średnio do 14,6 µg na kg masy ciała dziennie, najmniej osoby starsze - do 4,3 µg/kg masy ciała. Przy czym dla ponad 5% noworodków spożycie przekraczało poziom 29,9 µg na kg masy ciała. </p><p>Tak więc, <b>zgodnie z raportem nikiel</b> w żywności stanowi czynnik ryzyka i może powodować <b>problemy zdrowotne</b> wśród noworodków i małych dzieci. Warto również zwrócić uwagę, że przyswajalność niklu jest różna zależnie od sytuacji. Podany z jedzeniem przyswaja się w niewielkim stopniu (0,7 do 2,5%) natomiast przy podaniu z wodą na pusty żołądek przyswajalność ta jest dużo wyższa (25-75%).</p><p>Tak więc drogi czytelniku - jeżeli twoje dziecko ma objawy skórne i występuje u niego alergia kontaktowa na nikiel, prawdopodobnie powinieneś spróbować <b>diety niskonikowej</b>. Informacje o niej można znaleźć bez problemu na forach i portalach dotyczących alergii. </p><p><br /></p><p>Źródła: </p><p><span face=""Open Sans", sans-serif" style="background-color: white; color: #1c1d1e; font-size: 16px;"><span style="color: black; font-size: medium;">[1] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nickel" target="_blank">Nikiel </a>- Wikipedia. </span></span></p><p>[2] "<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6268">Update of the risk assessment of nickel in food and drinking water</a>" - EFSA Journal Volume 18 Issue 11 </p><p>[3] "<a href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3667300/">Low Nickel Diet in Dermatology</a>" Ashimav D Sharma. Indian Journal of Dermatology 2013 May-Jun; 58(3): 240. h</p><p>[4] "<a href="https://link.springer.com/article/10.1007/BF00322304">The biological importance of nickel in the food chain</a>" M. Anke, L. Angelow, M. Glei, M. Müller & H. Illing. Fresenius Journal of Analytical Chemistry Volume 352, pages92–96(1995)</p><p>[5] <a href="https://monographs.iarc.fr/list-of-classifications/" target="_blank">IARC - wyszukiwarka substancji</a></p><p><br /></p>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-80647153637790489982020-04-05T16:43:00.070+02:002020-11-11T16:45:48.768+01:00Karagen <br />Na wielu listach szkodliwych substancji, które można znaleźć w żywności, istotne miejsce zajmuje<b> karagen</b> [1], [2], [3] - oskarżany przede wszystkim o wywoływanie <b>niekorzystnych zmian w przewodzie pokarmowym. </b>Niniejszy tekst ma za zadanie przedstawić potencjalne zagrożenia związane z tą substancją, bazując głównie najnowszym podsumowaniu EFSA z 2017r.<br />
<br /><b>Karagen</b> jest substancją stosowaną jako <b>zagęstnik/substancja żelująca</b>. <b>ADI</b> zostało ustalone jako <b>75 mg/kg</b> masy ciała. Wytwarzany jest z wodorostów. Chemicznie należy do <b>polisacharydów</b> (cukrów złożonych) i składa się z łańcuchów galaktozy i 3,6 anhydrogalaktozy [5]. W zależności od typów wiązań i głównie od tego jakie wodorosty były źródłem substancji rozróżniamy <b>różne warianty</b> (kappa, jota, lambda) karagenu, <b>różniące się właściwościami</b>. Komplikuje to analizę bezpieczeństwa, gdyż niekoniecznie badania dotyczące jednej z jego form muszą mieć znaczenie przy ocenie bezpieczeństwa innych.<br /><br />
Zgodnie z EFSA, karagen używany w jedzeniu ma <b>średnią wagę cząsteczkową</b> 193-324kDa (średnia numeryczna) lub 453-652 kDa (średnia wagowa). Cząsteczki poniżej 50 kDa określa się jako LMT (low monecular-weight tail). (do zapamiętania). O ile karagen jako taki nie wchłania się z przewodu pokarmowego, o tyle LMT może być wchłaniany i jest wykrywany w tkankach u szczurów czy <strike>świnek morskich</strike> (kawi domowej). Zgodnie z normami LMT nie powinien przekraczać 5% karagenu, niestety <b>nie jest znana metoda sprawdzenia czy karagen spełnia te normy</b>.<br />
<br />
Z karagenu w <b>silnie kwaśnym środowisku</b> (0,9 -1.3 pH) i przy wysokiej temperaturze można uzyskać poligeenan, określany także jako <b>zdegradowany karagen. </b> Jego średnia waga cząsteczkowa wynosi między 10 a 20 kDa. Inną formą zdegradowanego karagenu jest C16 o średniej wagowej pomiędzy 20 a 30 kDa. <b>Obie te formy</b> zdegradowanego karagenu (poligeenan czy C16) zgodnie z EFSA mogą prowadzić do niepożądanych zmian w przewodzie pokarmowym, zapaleń i owrzodzeń i <b>nie są dopuszczone </b>do stosowania w żywności. W większości przypadków <b>doniesienia o szkodliwości</b> karagenu wynikają właśnie <b>z braku zrozumienia różnicy </b>między karagenem a zdegradowanym karagenem, choć według niektórych istnieje ryzyko przemiany jednego w drugi w soku żołądkowym.<br />
<br />
W opinii na temat karagenu EFSA zwróciła uwagę, na brak informacji na temat losu karagenu w przypadku <b>przetwarzania żywności</b>. W niektórych badaniach pojawia się sugestia, że powinno unikać się pH poniżej 4, tymczasem w przypadku soku żołądkowego wynosi ono 1,5 - nie jest z to spełniony drugi warunek dotyczący wysokiej temperatury. Właśnie ta wątpliwość spowodowała, że EFSA zaleca ponowną ewaluację szkodliwości po kolejnych 5 latach i zaleca dalsze badania.<br />
<br /><b>
Podsumowując</b> - nie uważam, aby należało lekceważyć <b>wnioski EFSA</b> dotyczące <b>braku danych</b> na temat losu karagenu przy rozmaitych sposobach przetwarzania żywności. Dodatek ten był wcześniej wielokrotnie opiniowany, i każdorazowo opinia była wydawana na podstawie niepełnych danych. <div><br /></div><div>Należy jednak pamiętać, że często <b>szkodliwe jedzenie</b> to <b>sól</b> powodująca nadciśnienie, <b>cukier</b> zmieniający florę jelitową i karmiący bakterie powodujące próchnicę, <b>zbyt duża kaloryczność</b> posiłków a nie koniecznie każdy dodatek oznaczony literką E. Szukanie problemu wszędzie zbyt często doprowadza do sytuacji, że nie widzimy go tam gdzie faktycznie występuje.</div><div>
<br />
<br />
[1] <a href="https://bwotr.pl/lifestyle/na-tropie-karagenu-e407/">Na tropie karagenu e407</a>. Strona "Bookworm on the run."<br />
<br />
[2] <a href="https://dziecisawazne.pl/szkodliwe-dodatki-zywnosci-dla-dzieci-je-rozpoznac-unikac/">Szkodliwe dodatki do żywności - jak je rozpoznać i unikać</a>. Magazyn "Natuli"<br />
<br />
[3]<a href="https://www.akademiadietetyki.pl/dietetyka/dodatki-do-zywnosci-wplyw-na-organizm-czy-maja-szkodliwe-dzialanie/"> Dodatki do żywności - wpływ na organizm, czy mają szkodliwe działanie</a>. Akademia dietetyki.<br />
<br />
[4] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.2903/j.efsa.2018.5238">Re‐evaluation of carrageenan (E 407) and processed Eucheuma seaweed (E 407a) as food additives</a>. EFSA Journal Volume 16 Issue 4. April 2018<br />
<br />
[5] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carrageenan">Carrageenan</a> - wikipedia<br />
<br />
[6] <a href="https://www.researchgate.net/profile/Angie_Trius/publication/318837464_The_use_of_carrageenan_in_food/links/5c46cd0a92851c22a3870b35/The-use-of-carrageenan-in-food.pdf">The use of carrageenan in food</a>. Sarah Hotchkiss, Mariel Brooks, Ross Campbell, Kevin Philp and Angie Trius. W "Carrageenans" 2016 <br />
<br /><br /></div>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-17320438872310933872020-03-29T19:37:00.003+02:002020-03-29T19:37:36.444+02:00EFSA - Kwas metawinowy dalej uznawany za bezpieczny.<br />
Kamień winny jest solą potasową kwasu winowego, odkładającą się w naczyniach służących do produkcji lub przechowywania wina [1]. Jako odpad z produkcji wina znajduje zastosowanie jako proszek do pieczenia [2]. Jeżeli jednak występuje w butelkach z winem, może wpływać na jego zły odbiór estetyczny i dlatego branża winiarska używa różnych dodatków aby zapobiec procesowi wytrącania się kamienia winnego już w butelce [5].<br />
<br />
Jednym z takich dodatków jest oznaczony symbolem E353 kwas metawinowy. W marcu 2020 EFSA opublikowała wyniki ponownej ewaluacji bezpieczeństwa tej substancji. We wcześniejszym z 1990 roku substancja została uznana za bezpieczną przy stosowaniu do 100 mg/L wina lub innych napojów winiarskich.<br />
<br />
Wydając stoją opinię EFSA oparła się na dwóch badaniach z 1982 roku. W pierwszym z nich dawka 400mg nie powodowała żadnych obserwowalnych efektów. W drugim 18 tygodniowym badaniu dodawano kwas metawinowy w dawkach do 3% do wody pitnej (odpowiednik 1810 g/ kg masy ciała). Jednym obserwowanym efektem była zmiana ciężkości moczu i ilości spożywanej wody przez szczury.<br />
<br />
Bazując na w.w. badaniach EFSA ustaliła dopuszczalne spożycie (ADI) na poziomie 240 mg/kg masy ciała. Zauważyła również, że obowiązująca definicja chemiczna używana w dopuszczeniu do użycia <span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">C</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">4</span><span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">H</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">6</span><span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">O</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">6</span> jest nieprawidłowa, gdyż kwas metawinowy jest de facto polimerem i prawidłowy jego wzór powinien być <span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">(C</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">4</span><span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">H</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">4</span><span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">0</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">5</span><span style="background-color: white; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 12px;">)</span><span style="background-color: white; bottom: -0.25em; box-sizing: border-box; font-family: "Open Sans", icomoon, sans-serif; font-size: 9px; line-height: 0; position: relative; vertical-align: baseline;">n</span> .<br />
<br />
Z jednej więc strony opinia EFSA została wydana na podstawie zbyt małej ilości badań, tak samo w karcie produktu [3] [4] w wielu miejscach pojawiają się fragmenty "brak danych", "nieokreślony", "nie są znane". Z drugiej strony dodatek stosowany jest wyłącznie w branży winiarskiej, a w przypadku nadmiernego picia wina raczej podstawowym problemem będzie wpływ etanolu, ewentualnie innych subbstancji naturalnie występujących w winach. Podana dopuszczalna dawka odpowiada ponad dwom litrom wina na kilogram masy ciała, więc nie ma możliwości jej przekroczenia.<br />
<br />
[1] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wodorowinian_potasu">Kamień winny</a>. Wikipedia.<br />
<br />
[2] <a href="http://www.polishweeklychicago.com/roznica-pomiedzy-proszkiem-do-pieczenia-a-soda-oczyszczona/">Różnica pomiędzy proszkiem do pieczenia a sodą oczyszczoną</a>. Polish weekly chickago.<br />
<br />
[3] <a href="https://www.eaton.com/content/dam/eaton/products/filtration-solutions/stabilization/metatartaric-acid/material-safety-datasheets/Eaton-Metatartaric-Acid-SafetyDataSheet-PL.pdf">E 353 - karta charakterystyki</a>. EATON Corporation<br />
<br />
[4] <a href="https://www.eaton.com/content/dam/eaton/products/filtration-solutions/stabilization/metatartaric-acid/technical-datasheets/Eaton-Metatartaric-Acid-TechnicalDataSheet-PL.pdf">E 353 - karta danych technicznych.</a> EATON Corporation<br />
<br />
[5] <a href="http://www.produkcjawina.com/stabilizacja-wina-zapobieganie-wytraceniu-sie-kamienia-winnego/">Stabilizacja wina, zapobieganie wytracaniu się kamienia winnego</a>. www.produkcjawina.com<br />
<br />
[6] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6031">Re‐evaluation of metatartaric acid (E 353) as a food additive</a>. EFSA Journal Volume 18 Issue 3 March 2020.<br />
<br />Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-55445933741625079862019-12-09T21:53:00.003+01:002019-12-09T21:53:59.757+01:00GMO: Kukurydza 3272 (nie)bezpieczna dla zdrowiaW listopadzie 2019 roku EFSA opublikowała opinię naukową na temat bezpieczeństwa <b>kukurydzy zmodyfikowanej genetycznie nr 3272</b> [5]. Jest to ponowna opinia po opinii wydanej w 2013r [9], w której EFSA stwierdziła, że niemożliwe jest wydanie ostatecznego werdyktu z uwagi na niepełne dane.<br />
<br />
Kukurydza nr 3272 jest produktem firmy <b>Syngenta</b>. Charakteryzuje się ona dwoma modyfikacjami genetycznymi. Pierwsza z nich to obecność <b>enzymu PMI</b> [7] pochodzenia e-coli. Modyfikacja ta została uznana za bezpieczną już w opinii z 2013 roku. Druga modyfikacja polegała na wprowadzeniu <b>genu alfa-amylazy AMY979E</b> [6] i to właśnie ta modyfikacja była powodem powtórnej analizy.<br />
<br />
Amylazy [6] są grupą enzymów trawiących cukry. W sposób <b>naturalny</b> występują w <b>przewodzie pokarmowym</b>, wchodzą np. w skład <b>śliny</b>. Modyfikacja kukurydzy polegała na wprowadzeniu <b>genu pochodzenia bakteryjnego</b> (AMY979E), która cechuje się odpornością na wysoką temperaturę. Ta właśnie odporność powoduje, że <b>modyfikowana genetycznie kukurydza</b> lepiej nadaje się do <b>produkcji bioetanolu</b>, co było głównym celem modyfikacji i podstawowym zastosowaniem kukurydzy nr 3272<br />
<br />
Z uwagi na naturalne występowanie, wydawało by się, że amylazy <b>powinny być bezpiecznym</b> dodatkiem do żywności, niezależnie od tego czy są dodatkiem do żywności, czy są wprowadzone przez modyfikacje genetyczne. <b>Niestety</b> amylazy mogą również być <b>alergenami</b>. Angielska wersja wikipedii [6] podaje przykład zwiększonej szansy na <b>alergie i choroby skórne</b> wśród piekarzy pracujących z <b>mąką</b> wzbogacaną <b>amylazą</b>.<br />
<br />
Fakt, że niektóre amylazy potrafią być alergenami, w połączeniu z odpornością amylazy AMY979E na wysoką temperaturę, spowodował, że <b>EFSA w 2013 roku nie była w stanie wydać jednoznacznej opinii.</b> Dodatkowo EFSA zwróciła uwagę, na brak informacji o bezpieczeństwie amylazy pochodzenia bakteryjnego.<br />
<ol>
</ol>
Zgodnie z <b>wynikami badań </b>przedstawionymi przez<b> producenta</b>, działanie alergiczne mają tylko <b>niektóre</b> grupy alfa amylaz, i to w szczególnych warunkach, w których organizm narażony jest na <b>wdychanie</b> tych enzymów, czego przykładem mogą być wymienieni piekarze, a także osoby zatrudnione przy produkcji detergentów. W tym przypadku EFSA w wydanej opinii zwróciła jednak uwagę na istnienie raportów w której <b>mechanizm alergii był kontaktowy</b> (alergia skórna przy kontakcie skóry z amylazą) a także na pojedyncze studium przypadku osoby u której wystąpił <b>obrzęk naczyniowo-ruchowy</b> u osoby która spożyła pieczywo z mąki zawierającej alfa-amylazę.<br />
<br />
Ponieważ jednak wniosek producenta dotyczył przede wszystkim dopuszczenia do użytku na terenie EU <b>suszonego wywaru gorzelniczego</b>, będącego odpadem po produkcji etanolu (tzw. DDGS - Dried Distiled Grain with Solubles), <b>opinia</b> EFSA była <b>pozytywna</b>, i raport stwierdził, że stosowanie DDGS z kukurydzy GMO nr 3272 jest <b>równie bezpieczne co z naturalnej kukurydzy.</b><br />
<br />
Końcowa opinia dotycząca kukurydzy była również pozytywna, ale jednocześnie EFSA uznała, że <b>producent nie odpowiedział</b> w sposób wystarczający <b>na wszystkie pytania</b> dotyczące bezpieczeństwa i podkreślił konieczność dalszych badań. Jeżeli chodzi o możliwość wystąpienia <b>alergii</b>, opinia głosiła, że jest ona <b>mało prawdopodobna</b>, ale jednocześnie <b>nie można jej wykluczyć</b>.<br />
<br />
[1] <a href="http://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/gene/default.asp?GeneID=36&Gene=amy797E">Gene: amy797E</a> - Baza ISAAA<br />
<br />
[2] <a href="http://www.isaaa.org/gmapprovaldatabase/event/default.asp?EventID=111">SYN-E3272-5</a> - Baza ISAAA<br />
<br />
[4] <a href="http://bch.cbd.int/database/record.shtml?documentid=15109">SYN-E3272-5</a> - Biosafety Clearing House<br />
<br />
[5] <a href="https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/5844">Statement complementing the EFSA Scientific Opinion on application (EFSA‐GMO‐UK‐2006‐34) for authorisation of food and feed containing, consisting of and produced from genetically modified maize 3272</a> - EFSA Journal Volume<br />
<br />
[6] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Amylase">Amylaza</a>. Wikipedia.<br />
<br />
[7] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mannose_phosphate_isomerase">Mannose phosphate isomerase</a> Wikipedia.<br />
<br />
[8] <a href="https://www.agrolok.pl/artykuly/ddgs--alternatywa-w-zywieniu-bydla.htm">DDGS – alternatywa w żywieniu bydła</a> - Agrolok<br />
<br />
[9] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2013.3252">Scientific Opinion on application (EFSA-GMO-UK-2006-34) for the placing on the market of genetically modified maize 3272 with a thermotolerant alpha-amylase, for food and feed uses, import and processing under Regulation (EC) No 1829/2003 from Syngenta Crop Protection AG</a> - EFSA Journal Volume.Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-81411804454839867602018-08-19T15:11:00.003+02:002018-08-19T15:11:25.686+02:00Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - nowotwory (cz4)<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2018/08/azotany-i-azotyny-e249-e250-e251-e252_12.html">Poprzedni post związany z azotynami i azotanami </a>na podstawie raportu EFSA poświęciłem nitrozoaminom, potencjalnie rakotwórczym substancjom. W obecnym omówię wpływ azotanów i azotynów na choroby nowotworowe.<br />
<br />
Zgodnie z podsumowaniem - niektóre dowody wskazują na wpływ azotynów na powstawanie raka żołądka, natomiast jednoznacznie azotyny wypływają na powstawanie raka jelit. Szczegółowa analiza raportu pokazuje, że sytuacja może być bardziej skomplikowana.<br />
<br />
Opisując rakotwórczość ETSA podaje następujące stopnie udowodnienia rakotwórczości<br />
<ul>
<li><b>Brak dowodów - </b>Badania wskazują na brak powiązania z konkretnym nowotworem</li>
<li><b>Niewystarczające dowody </b>- Zbyt mało badań, sprzeczne wyniki lub badania mają istotne wady. </li>
<li><b>Niektóre dowody wskazują na związek - </b>Niezgodności między badaniami kohortowymi a case-study. </li>
<li><b>Jednoznaczny dowód - </b>Zgodność wyników pozytywnych pomiędzy badaniami kohortowymi a case-study. </li>
</ul>
<div>
W podsumowaniu wymienione są te dwa ostatnie, jednak wiele wymienionych badań pokazuje, że azotyny mogą być czynnikiem ryzyka również w pozostałych typach nowotworów.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Aby zrozumieć dobrze wyniki, należy się zrozumieć proste zależności statystyczne. Podając wpływ pokazuje się różnicę między górną częścią i dolną populacji. W zależności od tego na ile części dzielimy populację można mówić o tercylu, kwadrylu, etc. T3 i T1 to trzeci i pierwszy tercyl (dzielimy grupę na trzy części - T3 to najwyższe spożycie a T1 najniższe). Q4 i Q1 to czwarty i pierwszy kwadryl (dzielimy na cztery części - Q4 to najwyższe spożycie a Q1 najniższe). Q5 do Q1 to piąty i pierwszy kwintyl (podział na 5 części). Poniżej niektóre z wyników badań.</div>
<br />
<b>Rak przełyku.</b><br />
W przypadku raku przełyku EFSA doszła do wniosku, że <b>dowody</b> na związek z <b>azotynów z rakiem przełyka są niewystarczające</b> i brak jest dowodów na związek azotanów z rakiem przełyka. Przykładowo badając 84 przypadki i 321 osób w grupie kontrolnej różnica Q4 do Q1 wynosiła<b> 2,2</b> - ale przedział 95% ufności był w zakresie 0,9-5,7. Natomiast w badaniu obejmującym prawie pół miliona osób powiązano <b>spożycie mięsa z rakiem przełyku</b>, ale już nie spożycie azotanów czy azotynów.<br />
<br />
<b>Rak żołądka</b><br />
W badaniu z 2006r sprawdzającego rak żołądka wśród szwedzkich kobiet <b>odkryto związek spożycia przetworzonego mięsa z rakiem żołądka</b>. Różnica T3 do T1 wynosiła 1,66. W badaniach statystycznych obejmujących pół miliona osób <b>nie odkryto związku pomiędzy spożyciem azotynów i rakiem przełyka. </b>W badaniach obejmujących 79 przypadków raka żołądka badania wykazały związek między spożyciem azotanów a rakiem żołądka (Q4 do Q1 =1,6) ale różnica nie była istotna statystycznie. W badaniach z Meksyku T3 do T1 różnica dla azotanów wynosiła 1,5, ale różnica nie była istotna statystycznie.<b> Na podstawie badań </b>EFSA uznała, <b>że niektóre dowody wskazują na związek azotynów z rakiem żołądka.</b><br />
<br />
<b>Rak jelita grubego</b><br />
Niektóre badania nie pokazują związku między azotynami i azotanami a rakiem jelita grubego, ale np. jednym z badań obejmującym ponad 300 tys osób odkryto <b>zwiększone ryzyko na skutek spożywania czerwonego mięsa </b>(Q5 do Q1 = 1,24) <b>spożywania azotanów (</b>Q5 do Q1 = 1,16), ale już <b>nie azotanów </b>(Q5 do Q1 1,11 ale wynik nie istotny statystycznie, ponadto przedział 95% ufności w przedziale 0,97 do 1,25). W badaniu sprawdzającym przypadki zachorowań (prawie 400 osób) <b>sumaryczne spożycie azotanów i azotynów zwiększało dwukrotnie prawdopodobieństwo zachorowania. </b>Na podstawie badań EFSA uznała, że są niewystarczające dowody na powiązanie spożycia azotynów na raka jelita grubego, niektóre dowody wskazują na wpływ sumarycznego spożycia azotanów i azotynów, natomiast są <b>jednoznaczne dowody</b> wskazujące na <b>związek nitozoaminy NDMA i raka jelita grubego.</b><br />
<br />
<b>Rak trzustki</b><br />
W badaniach amerykańskich z 2005 roku zaobserwowano, że <b>jedzenie czerwonego mięsa zwiększa szansę na raka trzustki o 50%</b> (Q5 do Q1), a jedzenie przetworzonego mięsa o 70%. W badaniach wzięło udział ponad 200 tys ludzi. Z uwagi na to, że w badaniu nie podano wartości spożywanych azotanów i azotynów <b>EFSA uznała dowody za niewystarczające</b> do stwierdzenia związku między azotanami i azotynami a rakiem trzustki<br />
<br />
<b>Rak płuc</b><br />
W badaniach prowadzonych w urugwaju badano przypadki zachorowań na raka płuc wśród 846 osób (z taką samą grupą kontrolną). <b>Spożycie czerwonego mięsa zwiększało szansę zachorowania ponad dwukrotnie</b> (Q4 do Q1 - <b>2,33</b>) <b>a przetworzonego o prawie 80%</b> (Q4 do Q1 - 1,79). Z uwagi na brak szerszych badań statystyczny <b>EFSA uznała dowody za niewystarczające</b> do stwierdzenia związku między rakiem płuc a spożyciem azotanów i azotynów.<br />
<br />
<b>Rak piersi</b><br />
W badaniach w których uczestniczyło prawie 35 tys kobiet, wśród kobiet które s<b>pożywały wysoką dawkę kwasu foliowego</b> większe spożycie azotynów z wody pitnej <b>zwiększało ryzyko raka piersi o 40% </b>(Q5 do Q1). Samo zwiększone spożycie azotynów nie powodowało większej szansy na zachorowanie. Badanie prawie 200 tys kobiet po menopauzie pokazało, że <b>zwiększone spożycie azotynów z przetworzonego mięsa zwiększało szansę na raka piersi o 23%</b> (Q5 do Q1). Z uwagi na brak potwierdzenia w innych badaniach <b>EFSA uznała dowody za niewystarczające.</b><br />
<b><br /></b>
<b>Rak macicy</b><br />
W badaniu ponad 150 tys kobiet całkowite <b>spożycie azotanów zwiększało ryzyko raka macicy o 30%</b> (Q5 do Q1), ale już całkowite spożycie azotynów nie zwiększało. Natomiast spożycie azotynów <b>z mięsa, również zwiększało szansę o 30%</b>. W badaniu ponad 28 tys kobiet po menopauzie wysokie spożycie <b>azotanów z wody pitnej </b>zwiększało szansę na raka macicy <b>ponad dwukrotnie</b>. Z uwagi na to że np. spożycie azotanów z roślin w tym samych badaniach nie zwiększało ryzyka,<b> EFSA uznała dowody za niewystarczające.</b><br />
<b><br /></b>
<br />
<b>Rak prostaty</b><br />
<b></b>
W badaniach ponad 130 tys mężczyzn <b>nie znaleziono powiązania między NDMA i ENOC </b>(patrz poprzedni tekst dot. nitozoamin) a rakiem prostaty. W drugim badaniu ponad 170 tys mężczyzn<b> nie znaleziono</b> powiązania pomiędzy<b> spożyciem azotanów i azotynów</b>, chociaż <b>znaleziono </b>takie powiązanie dla spożycia <b>czerwonego mięsa</b> (Q5 do Q1 - szansa zwiększona o 12%). Natomiast zaobserwowano powiązanie miedzy <b>spożyciem azotanów</b> (31% Q5 do Q1) i <b>azotynów</b> (24s% Q5 do Q1) a <b>zaawansowanym rakiem prostaty</b>. Bazując na wynikach EFSA uznała że <b>brak jest dowodów </b>na związek <b>NDMA</b> a rakiem prostaty, natomiast dowody <b>na związek azotanów i azotynów </b>a rakiem prostaty<b> są niewystarzające</b><br />
<br />
<b>Rak nerki</b><br />
W badaniach prawie 500 tys przypadków odkryto, że spożycie czerwonego mięsa zwiększa szansę na raka nerek o 19% (Q5 do Q1), nie odnaleziono natomiast związku między spożyciem azotanów i azotynów.<br />
<br />
<b>Rak pęcherza</b><br />
W badaniu ponad 300 tys osób, zidentyfikowano zależność między<b> spożyciem azotynów</b> a szansą zachorowania na raka pęcherza (<b>o 28%</b> Q5 do Q1). W badaniu ponad 1600 przypadków zachorowań (w stosunku do grupy kontrolnej) <b>spożycie salami </b>i innych wędlin tego typu zwiększało szansę zachorowania <b>o 33%</b>. <b>Nie znaleziono</b> natomiast powiązania pomiędzy spożyciem azotanów i azotynów. Na podstawie badań EFSA uznała że <b>dowody na związek azotanów i azotynów są niewystarczające. </b><br />
<br />
<b>Rak tarczycy</b><br />
W badaniach prawie 75 tys kobiet nie znaleziono powiązania pomiędzy spożyciem azotanów, natomiast <b>spożycie azotynów</b> (Q4 do Q1) zwiększało<b> szansę ponad dwukrotnie. EFSA uznała dowody za niewystarczające.</b><br />
<br />
<b>Chłoniak nieziarniczy</b><br />
W badaniach przypadków (p<b>onad 800 pacjentów</b>) zwiększone <b>spożycie azotynów</b> przekładało się na zwiększoną <b>szansę zachorowania o o 37%</b>. Z uwagi na to, że w drugich badaniach wynik ten nie został jednoznacznie potwierdzony (tzn. zależność nie była istotna statystycznie) -<b> EFSA uznała dowody za niewystarczające</b><br />
<br />
<b>Rak mózgu</b><br />
W badaniach ponad <b>500 tys osób</b>, całkowite spożycie azotynów przełożyło się na zwiększoną szansę zachorowania o <b>32%</b> (Q5 do Q1, jako ciekawostkę - w tym samym badaniu spożycie owoców i warzyw zwiększało szansę zachorowania o 42%) - <b>EFSA uznała dowody za niewystarczające. </b><br />
<b><br /></b>
<b>Podsumowanie</b><br />
Raport pokazuje, że w wielu miejscach badania wskazujące na potencjalną rakotwórczość są nowe i potrzebne są dodatkowe badania aby potwierdzić lub odrzucić wnioski. Do raportu zostało wzięte 46 badań dot. azotanów i 49 dotyczących azotynów z 95 dostępnych. Pozostałe EFSA z różnych powodów odrzuciła. Czytelnikowi pozostawiam ocenę, czy poprawnie EFSA uznała, że azotyny nie są czynnikiem ryzyka i czy prawidłowo odrzucono część wyników badań. Jak dla mnie, stwierdzenie że azotyny są bezpieczne dla zdrowia należy uznać za fałszywe, a na pewno nie uwierzę jak ktoś stwierdzi że na podstawie badań udowodniono, że są bezpieczne,<br />
<br />
<br />
[1] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2018/08/azotany-i-azotyny-e249-e250-e251-e252.html">Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - czy są bezpieczne dla zdrowia (cz1)</a> - szkodliwejedzenie.pl<br />
[2] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/azotany-i-azotyny-czy-groza-rakiem-i.html">Azotany i azotyny - czy grożą rakiem i uduszeniem</a>. szkodliwejedzenie.pl<br />
<div>
[3] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786">Re‐evaluation of potassium nitrite (E 249) and sodium nitrite (E 250) as food additives </a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017</div>
[4] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">Re‐evaluation of sodium nitrate (E 251) and potassium nitrate (E 252) as food additives</a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-49917983264286682162018-08-12T10:00:00.000+02:002018-08-12T10:00:05.220+02:00Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - źródło nitrozoamin (cz3)W poprzednim poście omawiałem zagrożenia związane z powstawaniem methemoglobiny pod wpływem azotynów (i azotanów). W niniejszej trzeciej części omawiania raportu ETSA <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786">[3]</a> <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">[4]</a>, chciałbym omówić <b>szkodliwe działanie nitrozoamin - potencjalnie rakotwórczych a na pewno genotoksycznych substancji.</b><br />
<br />
<b>Nitrozoaminy</b> będące wynikiem reakcji <b>amin z azotynami</b> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nitrozoaminy">[6]</a>. Wynikiem reakcji jest nitrozoamina, tlen i woda. I o ile tlen i woda są związkami nieszkodliwymi, o tyle o <b>potencjalne rakotwórcze </b>działanie nitrozoaminy oznaczonej jako <b>NDMA</b> odkryli David Barnes i Peter Magee w 1956r [5]. Nitrozaminy dzielą się na nietrwałe i trwałe. Z uwagi na długie nazwy chemiczne odnosząc się do nitrozoamin posługujemy się skrótami. <b>NDMA</b> to związek o pełnej nazwie chemicznej N-nitrosodimethylamina. Na końcu posta można znaleźć listę nitorozoamin z nazwami i skrótami. W przypadku <b>azotanów</b> szkodliwe działanie polega na ich <b>spontanicznym przekształcaniu</b> w <b>azotyny </b>- dlatego azotany są mniej szkodliwe niż azotyny jeżeli chodzi o powstawanie nitozoamin.<br />
<br />
Istotny <b>wpływ</b> na zawartość <b>nitozoamin</b> ma również <b>metoda sporządzania posiłku</b>. Dla <b>kiełbasy</b> zawierającej <b>5,31μg/kg NDMA+NDEA+NPYR</b> <b>smażenie na patelni powoduje wzrost </b>stężenia d<b>o 6,88 μg/kg a smażenie na głębokim oleju do 6,92 μg/kg</b>. <b>Gotowanie i użycie mikrofalówki nie zmienia zawartości nitrozoamin.</b> Dlatego mięsa z dodatkiem azotanów i azotynów nie powinno się smażyć, aby nie zwiększać ilości nitrozoamin. Poza smażeniem poziom nitrozoamin również <b>zwiększa się w przypadku wędzenia mięsa</b>.Proces powstawania nitrozoamin <b>zależy również od poziomu kwasowości. Najwięcej</b> powstaje przy poziomie <b>PH</b> w zakresie od 2,5 do 3,5.<br />
<br />
<b>Nitrozoaminy mają możliwość uszkadzania łańcucha DNA</b>. W naturalnej postaci nitrozoaminy nie reagują z DNA, muszą najpierw być utlenione przez cytochrom P450 tworząc α‐hydroxynitrosaminy. Te rozkładają się do aldehydów i wodorotlenków (ang. diazyhydroxyoxites). <b>Reakcja z kwasem DNA polega na zamianie pary G:C na A:T.</b><br />
<br />
<b>Poszczególne nitrozoaminy</b> są sklasyfikowane przez <b>Międzynarodową Agencję Badań Nad Rakiem (IARC)</b> w zakresie rakotwórczości <b>od 2A (prawdopodobnie rakotwórcze) poprzez 2B (możliwe działanie rakotwórcze) do 3 (nie zaklasyfikowane jako rakotwórcze) </b>[<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Agencja_Bada%C5%84_nad_Rakiem">8]</a><b>.</b> <b>W grupie 2A znalazły się: NDMA i NDEA. W grupie 2B znalazły się NMOR, NMEA, NPYR, NPIP, NDPA, NSAR, NDBA.</b> Oceniając rakotwórczość raport przyznaje <b>istnienie dowodów pomiędzy NDMA </b>a <b>rakiem jelita grubego.</b> Mimo że w niektórych badaniach zawartość nitrozoamin z grupy 2B była istotnie większa niż tych z grupy 2A <b>raport omawiając potencjalną toksyczność omawia tylko NDMA i NDEA.</b><br />
<br />
Dla przykładu wyniki z rynku Estońskiego: "<i><b>NDMA </b>was reported in > 88% of samples at a mean of <b>0.85 μg/kg</b>, <b>NDEA</b> in 27% of samples at a mean of <b>0.36 μg/kg</b>, NPYR in 90% of samples at a mean of 4.14 μg/kg, NPIP in 65% of samples at a mean of 0.98 μg/kg and NDBA in 33% of samples at a mean of 0.37 μg/kg. <b>The level of total volatile nitrosamines was 3.97 μg/kg</b></i><b>." </b><a href="http://ndma%20was%20reported%20in%20%3E%2088%25%20of%20samples%20at%20a%20mean%20of%200.85%20μg/kg,%20NDEA%20in%2027%%20of%20samples%20at%20a%20mean%20of%200.36%20%CE%BCg/kg,%20NPYR%20in%2090%%20of%20samples%20at%20a%20mean%20of%204.14%20%CE%BCg/kg,%20NPIP%20in%2065%%20of%20samples%20at%20a%20mean%20of%200.98%20%CE%BCg/kg%20and%20NDBA%20in%2033%%20of%20samples%20at%20a%20mean%20of%200.37%20%CE%BCg/kg.%20The%20level%20of%20total%20volatile%20nitrosamines%20was%203.97%20%CE%BCg/kg.">[3]</a> Czyli całkowite spożycie potencjalnie rakotwórczych substancji było <b>ponad 3-krotnie większe</b> niż podane dla NDMA+NDEA.<br />
<br />
Aby określić wpływ azotanów na powstawanie nitozoamin i oszacować niebezpieczeństwo z tego płynące, EFSA oszacowała w raporcie <b>spożycie NDMA i NDEA</b>, zarówno razem, jak i osobno z przetworzonego mięsa w poszczególnych grupach wiekowych. Podane zostały zarówno wartości średnie, jak i dla grupy zwiększonego spożycia. <b>Największe spożycie na kg masy ciała zanotowano w grupie dzieci od 1 do 3 lat. Średnia wartość</b> została podana między <b>1,2 a 3,5ng/kg, wysoka </b>między <b>5 a 8,3ng/kg.</b> Do oceny na ile jest to mało, EFSA posłużyła się wartością MoE (Margin Of Exposure) - <b>stosunkiem do największego poziomu w którym nie zostały zanotowane negatywne zmiany</b> (NOAEL). Dla grupy wysokiego spożycia spożycie było mniejsze od <b>2,2 tys do 3,6-tys razy od wartosci powodującej zmiany, przeciętnie zaś od 5,1 tys do 15 tys razy mniejsze</b>. W związku z tym EFSA doszła do wniosku, że efekt nitrozoamin w diecie będący skutkiem dodatków jest pomijalny przy założeniu przestrzegania obecnych norm.<br />
<br />
<b>Martwi jednak fakt pominięcia w tym zestawieniu nitrozoamin z grupy 2B</b> (możliwe działanie rakotwórcze). Jeżeli by zsumować spożycie całości potencjalnie rakotwórczych nitrozoamin, okaże się że margines błędu który przyjęła EFSA jest niższy. Jeżeli dodamy do tego niewłaściwe przygotowanie (smażenie, wędzenie) mięsa z azotynami i fakt, że EFSA odrzuciła wiele raportów dot. rakotwórczości na skutek niewystarczającej precyzji naukowej, oraz fakt iż niektóre osoby znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka, może okazać się że prawdopodobieństwo zachorowania na któryś z nowotworów skutek spożywania przetworzonego mięsa nie jest już pomijalne, mimo raportu EFSA.<br />
<br />
<b><br /></b>
<b><br /></b>
<b>ZESTAWIENIE NITROZOAMIN </b><br />
Nitrozoaminy nietrwałe<br />
<ul>
<li>N‐nitrosodimethylamine (NDMA)</li>
<li>N‐nitrosomorpholine (NMOR)</li>
<li>N‐nitrosomethylethylamine (NMEA)</li>
<li>N‐nitrosopyrrolidine (NPYR)</li>
<li>N‐nitrosodiethylamine (NDEA)</li>
<li>N‐nitrosopiperidine (NPIP)</li>
<li>N‐nitroso‐di‐n‐propylamine (NDPA)</li>
<li>N‐nitrosodibutylamine (NDBA)</li>
</ul>
Nitrozoaminy trwałe<br />
<ul>
<li>N‐nitrosohydroxyproline (NHPRO)</li>
<li>N‐nitrosoproline (NPRO)</li>
<li>N‐nitrososarcosine (NSAR)</li>
<li>N‐nitrosomethylaniline (NMA)</li>
<li>N‐nitrosodiisobutylamine (NDiBA)</li>
<li>N‐nitrosodibenzylamine (NDBzA)</li>
<li>N‐nitroso‐2‐hydroxymethyl‐thiazolidine‐4‐carboxylic acid (NHMTCA)</li>
<li>N‐nitroso‐thiazolidine‐4‐carboxylic acid (NTCA)</li>
<li>N‐nitroso‐2‐methyl‐thiazolidine 4‐carboxylic acid (NMTCA)</li>
<li>N‐nitrosopipecolic acid (NPIC)</li>
</ul>
<i>źródła: </i><br />
[1] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2018/08/azotany-i-azotyny-e249-e250-e251-e252.html">Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - czy są bezpieczne dla zdrowia (cz1)</a> - szkodliwejedzenie.pl<br />
[2] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/azotany-i-azotyny-czy-groza-rakiem-i.html">Azotany i azotyny - czy grożą rakiem i uduszeniem</a>. szkodliwejedzenie.pl<br />
<div>
[3] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786">Re‐evaluation of potassium nitrite (E 249) and sodium nitrite (E 250) as food additives </a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017</div>
[4] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">Re‐evaluation of sodium nitrate (E 251) and potassium nitrate (E 252) as food additives</a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017<br />
[5] Nitrozamines. R. A. Scalan w <a href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B012227055X008312">Encyclopedia od Food Science and Nutrition 2nd Edition. </a><br />
[6]<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nitrozoaminy"> Nitrozoaminy - Wikipedia</a><br />
[7] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Margin_of_exposure">Margin Of Exposure - Wikipedia</a><br />
[8]<a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Agencja_Bada%C5%84_nad_Rakiem"> Grupy rakotwórczości IARC - Wikipedia</a><br />
[9] <a href="https://www.youtube.com/watch?v=sMLq3NyOtp8">Mięso: Szkodzi? Poznaj najnowsze wyniki badań (BARDZO WAŻNE!)</a> - YouTube kanał Medyczne WgadyMarcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-28100050464903412082018-08-08T12:00:00.000+02:002018-08-08T12:00:02.320+02:00Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - źródło metahemoglobiny (cz2)W poprzednim poście<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2018/08/azotany-i-azotyny-e249-e250-e251-e252.html"> [1]</a> omówiłem ogólne informacje na temat azotanów i azotynów na podstawie raportu EFSA <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786">[3</a>] [<a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">4]</a>. W obecnym chciałbym się zająć podstawowym <b>działaniem szkodliwym </b>jakim jest <b>tworzenie się methemoglobiny </b>w ciele człowieka po konsumpcji azotanów/azotynów. <b>Methemoglobina</b> jest postacią <b>nieczynna hemoglobiny</b>, bezużyteczną w transporcie tlenu. W normalnych przypadkach około 2% hemoglobiny stanowi methemoglobina. Zgodnie z informacjami z raportu - poziomy <b>1-3% metahemoglobiny są uważane za normalne, powyżej 10% mogą już wpływać negatywnie na transport tlenu. Poziom 20% oznacza niedotlenienie i sinicę a poziom 50% może zakończyć się śmiercią.</b> Szczególnie <b>wrażliwe są niemowlaki przed 16 tygodniem życia</b>. Jest to spowodowane niższym poziomem reduktazy b5 cytochromu - enzymu przekształcającego methemoglobinę w normalną hemoglobinę. Ponadto na skutek innego PH w żołądku, niemowlaki mogą mieć większą ilość bakterii przekształcającej azotany w azotyny po spożyciu. Zwiększenie ilości methemoglobiny (a tak na prawdę zmniejszenie ilości czynnej hemoglobiny) nosi nazwę methemoglobinemii<a href="https://portal.abczdrowie.pl/methemoglobinemia"> [5] </a><br />
<br />
Raport dot. azotynów przywołuje przypadki ciężkiej klinicznej methemoglobinemii. 6 miesięczne dziecko trafiło do szpitala po zjedzeniu piure warzywnego przyrządzonego 5 dni wcześniej. Poziom methemoglobiny wynosił 25%, tętno 230. Poziom methemoglobiny wrócił do normy po 8 godzinach. 41 latek trafił do szpitala po spożyciu leku z chińskiej medycyny. Zidentyfikowano azotyn sodu jako jeden ze składników<b>. 76-latek próbował popełnić samobójstwo połykając nieznaną ilość azotynu sodu. Zmarł po 25 minutach. </b><br />
<div>
<br /></div>
W badaniach na myszach po jednorazowej dawce azotynu sodu badano poziom metahemoglobinty po 2, 5, 10, 30 i 60 minutach. U <b>samców </b>osiągał on<b> maksimum po 10 minutach,</b> a następnie spadał. W przypadku<b> samic</b> poziom metahemoglobiny<b> rósł nieprzerwanie aż do 60tej minuty. </b>W przypadku sczurów u samców poziom był najwyższy po 30 minutach, a u samic zanotowano wynik podobny jak dla myszy.<br />
<br />
<b>WHO </b>ustaliła dopuszczalny <b>poziom azotynów w wodzie pitnej na 3mg/L</b>, kierując się faktem, że w przypadku niemowlaków methemoglobinemia może być powodowana już przez dawki 0,4mg/kg masy ciała (zakładając spożycie wody na 0,75L i 5kg jako wagę niemowlaka) a <b>US Environmental Protection Agency </b>ustaliło <b>maksymalną codzienną dawkę</b> azotynów dla niemowlaków na <b>0,1mg/kg masy ciała</b><br />
<br />
W przypadku <b>azotanów toksyczność jest mniejsza</b> i wiąże się bezpośrednio z przekształcaniem pewnej ilości azotanów do azotynów przez bakterie w przewodzie pokarmowym. W przypadku szczurów stężenie 5-6% azotanów w karmie powodował zwiększanie poziomu methemoglobiny, ale nawet poziom 20% nie powodował istotnych problemów zdrowotnych.<br />
<br />
Zarówno w przypadku azotanów i azotynów tworzenie się methemoglobiny było głównym czynnikiem do wyznaczenia akceptowalnej dziennej dawki. Osobom które nie czytały poprzedniego posta przypominam - <b>tylko 17% konsumpcji azotynów i 2% azotanów pochodzi z dodatków do żywności </b>- pozostała część wynika <b>z zawartości azotanów i azotynów w wodzie i naturalnej obecności w produktach spożywczych. </b><br />
<br />
[1] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2018/08/azotany-i-azotyny-e249-e250-e251-e252.html">Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - czy są bezpieczne dla zdrowia (cz1)</a> - szkodliwejedzenie.pl<br />
[2] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/azotany-i-azotyny-czy-groza-rakiem-i.html">Azotany i azotyny - czy grożą rakiem i uduszeniem</a>. szkodliwejedzenie.pl<br />
<div>
[3] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786">Re‐evaluation of potassium nitrite (E 249) and sodium nitrite (E 250) as food additives </a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017</div>
[4] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">Re‐evaluation of sodium nitrate (E 251) and potassium nitrate (E 252) as food additives</a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017<br />
[5] <a href="https://portal.abczdrowie.pl/methemoglobinemia">Methemoglobinemia</a> - portal.abczdrowie.plMarcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-18227466347735450582018-08-05T09:00:00.000+02:002018-08-05T09:00:04.182+02:00Azotany i azotyny (E249, E250, E251, E252) - czy są bezpieczne dla zdrowia (cz1)Pisząc wstępny tekst dotyczący azotanów i azotynów <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/azotany-i-azotyny-czy-groza-rakiem-i.html">[1]</a> obiecałem, że będę do tematu wracał w miarę dostępności nowych danych. Czas ten właśnie nadszedł, jako że EFSA opublikowała dwa obszerne raporty poświęcone powtórnej ewaluacji <b>azotynu sodu (E250),</b> <b>azotynu potasu (E249)</b><a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786"> [2</a>], <b>azotanu sodu (E251)</b> i <b>azotanu potasu (E252) </b><a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">[3]</a>.<br />
<br />
Z uwagi na obszerność zagadnienia, chciałbym opis raportu podzielić na 4 części, osobno omawiając takie tematy jak tworzenie się <b>methemoglobiny </b>na skutek spożycia azotanów, tworzenia się <b>rakotwórczych nitrozamin</b> pod wpływem obróbki cieplnej oraz wpływu na <b>powstawanie nowotworów</b> - są to główne zarzuty wobec wymienionych dodatków, a raporty dostarczają wiele ciekawych danych na ich temat.<br />
<br />
Azotany i azotyny są używane w przemyśle spożywczym <b>jako konserwanty, </b>przede wszystkim <b>zapobiegające się psuciu mięsa.</b> <b>Chronią</b> od <b>zatruć jadem kiełbasianym</b>, więc rezygnując z ich użycia, trzeba pamiętać o alternatywie - albo stosujemy inne konserwany, być może bardziej szkodliwe, albo narażamy się na śmiertelne niebezpieczeństwo.<br />
<br />
Zgodnie z normami dopuszczalne zanieczyszczenia to przede wszyskim <b>arsen 3mg/kg ołów 2mg/kg i rtęć 1mg/kg</b> (dla <b>płynnej</b> postaci azotanu sodu wartości <b>są niższe</b>) - przy czym podobnie jak w przypadku innych dodatków EFSA sugeruje zaostrzenie norm<br />
<br />
Bezpośrednia <b>toksyczność</b> azotynów sodu/potasu wiąże się <b>z rozluźnieniem mięśni gładkich, obniżeniem ciśnienia krwi, i tworzeniem metahemoglobiny</b>. <b>Dawka śmiertelna</b> LD50 została wyznaczona na <b>100-220 mg/kg</b> masy ciała dla <b>azotynów</b>. W przypadku <b>azotanów</b> jest większa i wynosi od <b>1500 mg/kg</b> masy ciała dla królików do <b>4860-9000 mg/kg</b> dla szczurów.<br />
<br />
<b>Badania</b> in vitro <b>udowodniły</b> jednoznacznie <b>genotoksyczność</b> azotynów. Jest to jeden z nielicznych przypadków gdzie <b>substancja mogąca powodować mutacje jest dopuszczona jako dodatek do żywności. </b>Badania in vivo zgodnie z raportem nie potwierdziły genotoksyczności.<br />
<br />
<div>
Dopuszczalna dzienna dawka <b>(ADI) dla azotynów</b> została wyznaczona jako <b>0,07mg/kg masy</b> ciała a dla <b>azotanów</b> jako <b>3,7mg/kg</b>. Co ciekawe - badając dzienne spożycie statystycznie dla dzieci w wieku 1-3 lat dla azotynów jest to 0,1-0,15 a więc większe niż zalecane ADI. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Dodatki do żywności</b> (azotany i azotyny) <b>odpowiadają</b> jednak <b>tylko za niewielki procent dziennego spożycia - średnio 17% w przypadku azotynów i tylko 2% w przypadku azotanów</b>, jako że są one obecne w produktach spożywczych i w wodzie. Dla wszystkich nie lubiących szpinaku - <b>PopEye</b> mógłby mieć poważne <b>problemy zdrowotne</b> na skutek <b>konsumpcji zbyt dużej ilości azotanów. </b>Cytując: <i>"CONTAM Panel concluded that the <b>concentrations of nitrate in spinach</b> have the potential to increase dietary nitrate exposure to levels at which a <b>health concern cannot be excluded</b>"</i></div>
<br />
<div>
Ponadto azotyny w niewielkich ilościach <b>są syntetyzowane przez organizm człowieka.</b> </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Główne działania negatywne związane z methemoglobiną, nitrozaminami i wpływem na powstawanie nowotworów omówię osobno (linki pojawią się w ramach publikacji)</div>
<br />
Jeżeli chodzi o pozostałe działanie negatywne: W przypadku badań na myszach w przypadku dużych dawek <b>azotynów</b> w wodzie do picia zaobserwowano (5g/L) z<b>mniejszenie wagi samców,</b> <b>zwiększenie śledziony, serca i nerek a u samic serca i wątroby</b>. Z innych negatywnych efektów przy dużych dawkach zaobserwowano <b>sinicę u szczurów</b>. <b>Dla azotanów</b> (6% azotanu potasu w karmie i 5% azotanu sodu) zaobserwowano <b>zmniejszenie serca, wątroby i płuc</b> u szczurów.<br />
<br />
<b>Azotany</b> mogą również mieć wpływ na <b>działanie tarczycy</b>, wiążąc się zamiast jodu w receptorach i mając negatywny wpływ na produkcję hormonu tarczycy. W badaniach na zwierzętach wysokie dawki azotanów prowadziły do <b>zmniejszenia stężenia T3 i T4 oraz zwięszenia TSH.</b> Podobne wyniki osiągnięto badając poziomy TSH u ludzi w rejonach w których woda pitna zawiera zwiększoną ilość azotanów.<br />
<br />
Wniosek z lektury - jeżeli czytelnik chciałby <b>ograniczyć spożycie azotanów i azotynów,</b> to bardziej niż eliminować produkty przetworzone z dodatkami E249-E252 powinien o<b>graniczyć spożycie naturalnych produktów</b> zawierających te substancje - na przykład <b>szpinaku</b>.<br />
<br />
[1] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/09/azotany-i-azotyny-czy-groza-rakiem-i.html">Azotany i azotyny - czy grożą rakiem i uduszeniem</a>. szkodliwejedzenie.pl<br />
<div>
[2] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4786">Re‐evaluation of potassium nitrite (E 249) and sodium nitrite (E 250) as food additives </a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017</div>
[3] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4787">Re‐evaluation of sodium nitrate (E 251) and potassium nitrate (E 252) as food additives</a> EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017<br />
[4] <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2016/01/weglowodany-i-gluten-zrodem-alzheimera.html">Węglowodany i gluten źródłem Alzheimera?</a> szkodliwejedzenie.plMarcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-29771308794374817552018-08-01T12:00:00.000+02:002018-08-01T12:00:02.095+02:00Guma Konjac i Glucomanan (E425) - taki efekt uboczny mogę przeboleć.W czerwcu 2017 ukazała się ponowna reewaluacja <b>gumy konjac i glukomannanu</b> <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4864">[1]</a> - dwóch substancji używanych jako stabilizator lub zagęstnik w żywności. Obie substancje oznaczone są symbolem E425 (ewentualnie z dopiskiem i albo ii). Obie substancje są produkowane <b>z mąki konjac,</b> surowca pozyskanego z<b> rośliny </b>o wdzięcznej polskiej nazwie <b>Dziwidło Riviera</b> [2] [3]. Guma konjac jest pozyskiwana przez wodną ekstrakcję a glukomannan przez przemywanie mąki wodą z etanolem.<br />
<br />
Obie substancje nie przenikają przez barierę jelitową i są fermentowane przez bakterie jelitowe. Produktem końcowym, podobnie jak w przypadku pozostałych gum są krótko-łańcuchowe kwasy tłuszczowe. Z negatywnych efektów - <b>glukomannan</b> <b>upośledza wchłanianie witaminy E. </b>Niektóre źródła poza raportem podają że <b>guma konjac</b> może również <b>upośledzać wchłanianie witamin A i E</b> [5]<br />
<br />
Zgodnie z obecnymi normami obie substancje mogą być zanieczyszczone <b>arsenem </b>(do 3 mg/kg) i <b>ołowiem </b>(do 2 mg/kg). EFSA w raporcie sugeruje Komisji Europejskiej wprowadzenie bardziej restrykcyjnych norm dla zanieczyszczeń.<br />
<br />
W przypadku pracowników fabryk w których jest produkowany glukomannan i guma konjac zanotowano <b>pojedyncze przypadki alergii. </b>Według EFSA w.w. alergia jest związana z wdychaniem substancji i efekt nie występuje przy podaniu doustnym, ze względu na brak bezpośredniego wchłaniania w jelitach.<br />
<br />
<b>I teraz najciekawsze efekty uboczne:</b> W przypadku badaniach na gentycznie myszach podanie glukomannanu <b>zmniejszało </b>objawy alergii, włącznie ze zmniejszeniem wartości IgE. Dodatkowo komisja zauważyła łańcuch <b>przyczynowo-skutkowy</b> pomiędzy <b>spożywaniem glukomanannu</b> a <b>obniżonym poziomem cholesterolu i zmniejszeniem wagi</b>. W świecie zachodnim, nie cierpiącym na zbyt niską wagę, zgodnie z reklamą - taki efekt uboczny można przeboleć. <b>Zmniejszony poziom cholesterolu</b> również został potwierdzony w badaniach na szczurach laboratoryjnych.<br />
<br />
Jako taki <b>glukomannan</b> w ilościach 1g jest sprzedawany jako <b>korzystny suplement diety,</b> a internet jest pełen artykułów w stylu <a href="https://draxe.com/glucomannan/"><i>"Glucomannan: A Super Fiber for Weight Loss & More?!" </i>[4] </a><br />
<br />
I aż żal w tym momencie, że żaden z producentów suplementów nie płaci mi za reklamy.<br />
<br />
[1] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4864">Re‐evaluation of konjac gum (E 425 i) and konjac glucomannan (E 425 ii) as food additives</a> - EFSA Journal Volume 15 Issue 6 - June 2017<br />
[2] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziwid%C5%82o_Riviera">Wikipedia - Dziwadło Riviera </a><br />
[3] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glucomannan">Wikipedia - Glukomanan</a><br />
[4] <a href="https://draxe.com/glucomannan/">Glucomannan: A Super Fiber for Weight Loss & More?!</a><br />
[5] <a href="https://vitalia.pl/ch_add,306,0_Guma-konjac.html">E425 Guma Konjac</a> - baza Vitalia.pl<br />
<br />
<br />
<br />Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-52683059149452313572018-07-29T12:00:00.000+02:002018-07-29T12:00:08.557+02:00NEWS: Guma Tara (E417) - Bezpieczny dodatek do żywnościGuma Tara to naturalna substancja uzyskiwana z drzewa tara (Caesalpinia spinosa). W czerwcu 2017 ukazał się raport EFSA <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4863">[1]</a> na temat bezpieczeństwa gumy tara jako dodatku do żywności (oznaczenie E417), wykorzystywanego przede wszystkim jako zagęstnik.<br />
<br />
Niestety dla autora bloga, a na szczęście dla konsumentów cały raport można skreślić krótko: Guma tara jest bezpiecznym dodatkiem do żywności. Rozkłada się do krótko-łańcuchowych kwasów tłuszczowych w przewodzie pokarmowym. Nie powoduje negatywnych efektów dla wszystkich badanych dawek.<br />
<br />
Mógłbym tu życzyć tylko smacznego - ale substancja jest bezwonna i bezsmakowa.<br />
<br />
<i>Źródła: </i><br />
[1] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4863">Re‐evaluation of tara gum (E 417) as a food additive </a> - EFSA Journal Volume 15 Issue 6 June 2017.<br />
[2] <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tara_spinosa">Wikipedia </a><br />
<br />Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-86822403878342368122018-07-25T12:00:00.000+02:002018-07-25T12:00:15.560+02:00Tragakanta (E413) - groźnie brzmiąca substancja naturalna. Dobra zasada kupowania wyrobów spożywczych mówi: "Jeżeli nie rozumiesz etykiety lub nie znasz oznaczenia dodatku - nie kupuj". Kierując się tą zasadą, mało kto zdecydował by się na zakup produktu w którym dodatkiem spożywczym była by t<b>ragakanta (E413). </b><br />
<br />
Tymczasem tragakanta jest jak najbardziej s<b>ubstancją pochodzenia naturalnego</b>. Podobnie jak wiele innych gum, jest ona <b>wydzieliną</b> roślinną, konkretnie <b>traganka gumodajnego</b> <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Tragakanta">[2]</a>. Substancja jest <b>bezwonna, bezzapachowa,</b> nie wchłaniająca się z bezpośrednio przewodu pokarmowego. Niektóre bakterie w przewodzie pokarmowym mogą ją rozkładać - <b>produktem </b>końcowym<b> procesu trawiennego</b> są <b>krótko-łańcuchowe kwasy tłuszczowe</b>. W przemyśle spożywczym ma szerokie jako stabilizator i substancja wiążąca wodę.<br />
<br />
W czerwcu 2017 ukazał się raport EFSA będący ponowną ewaluacją tragakanty jako <b>dodatku do żywności.</b> Dane dotyczące bezpieczeństwa substancji były dobrze określone i substancja w zasadzie we wszystkich kategoriach została <b>uznana za bezpieczną</b>. LD50 dla gryzoni waha się od 7,7g/kg dla królików do 10,3 g/kg dla szczurów. Czyli <b>przy </b>obecnej<b> wadze 90kg </b>musiałbym zjeść jednorazowo <b>prawie kilogram czystej gumy</b> aby mieć 50% szansy na <b>śmierć</b>. Prawdopodobnie na skutek zaklejenia się przewodu pokarmowego.<br />
<br />
Z negatywnych efektów zdrowotnych dla <b>ciężarnych szczurów</b> w jednym badaniu zaobserwowano przy karmieniu codziennie dawką 1,2g/ kg masy ciała<b> śmierć 5 z 20 samic</b>. Śmierć była poprzedzona biegunką, nietrzymaniem moczu. U pozostałych 15 samic brak było negatywnych efektów.<br />
<br />
Raport zanotował też <b>pojedyncze przypadki alergii i nietolerancji pokarmowej</b>, z typowymi objawami (astma, katar sienny, pokrzywka, obrzęk, problemy trawienne). Zwrócił też uwagę, że jako iż substancja jest pochodzenia roślinnego może istnieć niebezpieczeństwo skażenia bakteryjnego, co powinno być kontrolowane w procesie produkcji dodatku.<br />
<br />
Jeżeli więc czytelniku nie należysz do nielicznych osób mających uczulenie na tą gumę - symbol E413 nie powinien cię odstraszać od zakupu produktu.<br />
<br />
<i><br /></i>
<i>Źródła:</i><br />
<i>[1] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4789">Re‐evaluation of tragacanth (E 413) as a food additive</a> - EFSA Journal 15 Volume 6 June 2017</i><br />
<i>[2] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Tragakanta">Wikipedia</a> </i>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-66431166385457286852018-07-22T12:00:00.000+02:002018-07-23T09:16:22.640+02:00E491 - E495 Estry sorbitolu dopuszczone mimo braku danych o alergiachW maju 2017 ukazała się ponowna ocena bezpieczeństwa emulgatorów oznaczonych symbolami E491 do E495 [1]. Są to następujące estry sorbitolu:<br />
<br />
<b>E491 - Monostearynian sorbitolu</b><br />
<b>E492 - Tristearynian sorbitolu</b><br />
<b>E493 - Monolaurynian sorbitolu</b><br />
<b>E494 - Monooleinian sorbitolu</b><br />
<b>E495 - Monopalmitynian sorbitolu</b><br />
<br />
Substancje te są uznane za bezpieczne i dopuszczone do użytku na terenie Unii Europejskiej, ale niektóre z nich są <b>zakazane w niektórych kraj</b><b>ach </b>(patrz linki 2-5 na dole strony)<b>. </b>Odpowiednio zakazane są w<br />
<br />
<ul>
<li><b>Australii</b> - E492, E493, E494, E495 </li>
<li><b>Kanadzie</b> - E493, E494, E495</li>
<li><b>USA</b> - E492, E493, E495 </li>
</ul>
<br />
Zgodnie z zasadami toksykologii w badaniach usiłowano wyznaczyć dawkę śmiertelną (LD50). Dla najwyższych badanych ilości nie ustalono dawki śmiertelnej. W związku z tym na podstawie badań EFSA stwierdziła że dawka śmiertelna wynosi <b>powyżej 40g/kg masy ciała </b>dla E491 i E493 oraz <b>powyżej 15,9 g/kg</b> masy ciała dla pozostałych estrów.<br />
<br />
Jeżeli chodzi o<b> szkodliwość długoterminową, wpływ na rozmnażanie, powstawanie komórek nowotworowych </b>w raporcie EFSA przywołano <b>badania</b> świadczące o <b>braku szkodliwego wpływ</b>u w tym zakresie. W tym zakresie estry sorbitolu są uznane za bezpieczne na podstawie badań. <b>Maksymalna dopuszczalna</b> dawka dzienna obecnie ustalona jest na <b>25mg/kg masy ciała</b> dla wszystkich badanych estrów w sumie.<br />
<div>
<br /></div>
<div>
Jeżeli chodzi o negatywne efekty przywołano badania wpływu <b>E491 </b>na myszy - <b>stężenie 4%</b> w diecie powodowało <b>podniesiony poziom erytrocytów </b>u myszy płci męskiej i <b>obniżony leukocytów</b> u myszy płci żeńskiej. Dla wysokiego stężenia <b>E493 (20%) </b>w diecie dla szczurów zaobserwowano <b>zwięszoną śmiertelność. </b>W badaniu nie przedstawiono wniosków dotyczących przyczyn śmiertelności. </div>
<div>
<br />
Przy oszacowaniu dziennego dopuszczalnego spożycia raport podkreśla <b>brak danych</b> na temat spożycia estrów sorbitolu z innych źródeł niż jako syntetyczne dodatki do żywności. Podobnie <b>w sekcji </b>dotyczącej potencjalnego<b> wpływu na alergię, </b>raport podkreśla brak danych na ten temat. EFSA zauważyła, że zgodnie z najnowszymi wynikami badań, niektóre <b>inne emulgatory</b> mogą mieć <b>wpływ na skład flory jelitowej i powstawaniu procesów zapalnych</b> w jelitach. W kontekście podobnego wpływu z uwagi na <b>brak danych</b>, komisja na chwilę obecną nie odniosła się do bezpieczeństwa estrów sorbitolu w tym zakresie, stwierdzając, że stanowisko przedstawi w miarę dostępności nowych badań. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Przedstawiona charakterystyka estrów sorbitolu świadczy, że mogą one zawierać <b>szkodliwe dodatki </b>będące wynikiem procesu produkcji. Zgodnie z obecnymi normami estry sorbitolu mogą <b>mogą zawierać.:</b></div>
<br />
<ul>
<li><b>arsen</b> (do 3mg/kg), </li>
<li><b>ołów</b> (2mg/kg), </li>
<li><b>rtęć i kadm</b> (1mg/kg) </li>
<li>a także np do 0.5% <b>popiołu siarczanowego. </b></li>
</ul>
<br />
Jako <b>wnioski końcowe EFSA</b> zasugerowała Komisji Europejskiej:<br />
<br />
<ul>
<li><b>Obniżenie dozwolonego maksymalnego dziennego spożycia </b></li>
<li>Wprowadzenie <b>bardziej restrykcyjnych norm </b>dla obecności <b>toksycznych zanieczyszczeń </b></li>
<li><b>Przedstawienie dodatkowych danych</b> celem wiarygodnej estymacji spożycia. </li>
</ul>
<div>
Po raz kolejny przy ocenie bezpieczeństwa dodatku do żywności okazuje się, że w wielu zakresach brak jest danych na temat szkodliwego ich wpływu, co nie przeszkadza w dopuszczeniu ich do stosowania. Biorąc pod uwagę, że to zwykle producenci dodatków finansują badania i decydują jakie badania ujawnić, a jakie nie, ten brak danych w wielu sekcjach wydaje się dość niepokojący. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
</div>
<br />
Ciekawostka na koniecPrzy oszacowaniu dziennego dopuszczalnego spożycia raport podkreśla <b>brak danych</b> na temat spożycia estrów sorbitolu z innych źródeł niż jako syntetyczne dodatki do żywności. Podobnie <b>w sekcji </b>dotyczącej potencjalnego<b> wpływu na alergię, </b>raport podkreśla brak danych na ten temat. EFSA zauważyła, że zgodnie z najnowszymi wynikami badań, niektóre <b>inne emulgatory</b> mogą mieć <b>wpływ na skład flory jelitowej i powstawaniu procesów zapalnych</b> w jelitach. W kontekście podobnego wpływu z uwagi na <b>brak danych</b>, komisja na chwilę obecną nie odniosła się do bezpieczeństwa estrów sorbitolu w tym zakresie, stwierdzając, że stanowisko przedstawi w miarę dostępności nowych badań.<br />
<br />
Na koniec ciekawostka - producent wnioskował do EFSA o usunięcie temperatury krzepnięcia dla E491, E492 i E495 z charakterystyki substancji chemicznej, na co EFSA się nie zgodziła.<br />
<br />
Źródła:<br />
[1] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4788">Re‐evaluation of sorbitan monostearate (E 491), sorbitan tristearate (E 492), sorbitan monolaurate (E 493), sorbitan monooleate (E 494) and sorbitan monopalmitate (E 495) when used as food additives</a> - EFSA Journal Volume 15 issue 5 May 2017.<br />
[2] <a href="https://vitalia.pl/ch_add,82,0_Monostearynian-sorbitolu.html">https://vitalia.pl/ch_add,82,0_Monostearynian-sorbitolu.html</a><br />
[3] <a href="https://vitalia.pl/ch_add,74,0_Tristearynian-sorbitolu.html">https://vitalia.pl/ch_add,74,0_Tristearynian-sorbitolu.html</a><br />
[4] <a href="https://vitalia.pl/ch_add,82,0_Monostearynian-sorbitolu.html%20%20https://vitalia.pl/ch_add,74,0_Tristearynian-sorbitolu.html%20%20https://vitalia.pl/ch_add,75,0_Monolaurynian-sorbitolu.html%20%20%20https://vitalia.pl/ch_add,76,0_Monooleinian-sorbitolu.html%20%20https://vitalia.pl/ch_add,77,0_Monopalmitynian-sorbitolu.html">https://vitalia.pl/ch_add,75,0_Monolaurynian-sorbitolu.html </a><br />
[5] <a href="https://vitalia.pl/ch_add,76,0_Monooleinian-sorbitolu.html">https://vitalia.pl/ch_add,76,0_Monooleinian-sorbitolu.html</a><br />
[6] <a href="https://vitalia.pl/ch_add,77,0_Monopalmitynian-sorbitolu.html">https://vitalia.pl/ch_add,77,0_Monopalmitynian-sorbitolu.html</a><br />
<div>
<br /></div>
<br />Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-32408927837165930582018-07-18T21:23:00.001+02:002018-07-18T21:23:29.981+02:00Nasycone kwasy tłuszczowe (E570) - szkodzą, ale to nie szkodzi. Zdania na temat szkodliwości spożycia kwasów tłuszczowych są podzielone. W zależności od źródeł, <b>niektórzy zalecają ograniczenie ich spożycia </b>ze względu na cholesterol <a href="https://poznajsienatluszczach.pl/2016/04/21/tluszcze-nasycone/">[2]</a>, inni twierdzą że b<b>rak jest dowodów na negatywny wpływ tłuszczy nasyconych</b> <a href="http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/tluszcze-nasycone-zrodla-i-wplyw-na-zdrowie_44385.html">[3]</a>. Należący do kwasów tłuszczowych o krótkim łańcuchu węglowym <b>kwas kaprylowy</b> (C8) jest wręcz s<b>przedawany jako korzystny suplement diety</b>, między innymi o działaniu przeciwgrzybicznym i wspierającym florę jelitową <a href="https://zdrowie.tvn.pl/a/kwas-kaprylowy-zastosowanie-dzialanie-efekty-uboczne">[4]</a>. O różnym podejściu do tłuszczy <a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2016/02/cukier-gorszy-od-tuszczu-recenzja.html">pisałem przy okazji recenzji filmu "cukier gorszy od tłuszczu"</a><br />
<br />
Oczywiście <b>poziom naukowy</b> poszczególnych publikacji <b>jest różny</b>.Na jednej ze stron znalazłem nawet stwierdzenie [5] że <i>"<b>Kwas laurynowy</b> znajdujący się w mleku matki, to najdoskonalszy pokarm <b>dostarczający</b> dziecku wszelkich niezbędnych witam, <b>składników mineralnych</b>, prebiotyków oraz substancji wpływających nadzwyczaj korzystnie na młody organizm". </i><b>Idiotyzm</b> takiego stwierdzenia powinien zauważyć każdy licealista, pamiętający z lekcji chemi ogranicznej, że <b>kwasy tłuszczowe </b>składają się z <b>wodoru, węgla i tlenu</b> (wzór kwasu: CH3(CH2)<b>10C</b>OOH)<br />
<br />
Podstawowym <b>źródłem kwasów tłuszczowych</b> jest ich obecność <b>w naturalnych produktach </b>spożywczych. Mogą również być dodawane jako <b>dodatek</b> do wybranych grup żywności. Obecne jako dodatek między innymi w w kremach, serach, sosach, musztardach, napojach (w tym alkoholowych), oznaczone symbolem <b>E570 </b>to <b>mieszanka</b> nasyconych kwasów tłuszczowych o długości łańcucha węglowego od 8 do 18 atomów węgla: kaptylowego (C8), kaprynowego (C10), laurynowego (C12), mirystynowego (C14), palmitynowego (C16) i stearynowego (C18) a także nienasyconego kwasu oleinowego.<br />
<br />
W maju zeszłego (2017) roku ukazała się <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4785">ponowna ocena EFSA bezpieczeństwa tych kwasów jako dodatek do żywności </a><a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4785">[1]</a>. W całym raporcie jedyne konkretne istotne szkodliwe efekty zostały podane dla kwasów kaprylowego i kaprynowego podając na podstawie badań z lat 60-tych <b>LD50</b> dla szczurów na <b>1,3g/kg masy ciała i 3,3g kg masy ciała</b> (co się przekłada na dawkę ok 0,1 kg czystego kwasu kaprylowego dla dorosłego mężczyzny). Co ciekawe <b>w drugim badaniu</b> dawka LD50 dla kwasu kaprylowego była <b>10 razy wyższa</b>.<br />
<br />
W większości raportu EFSA podkreślała <b>brak danych</b> w wielu <b>istotnych dziedzinach </b>toksyczności, mimo skierowanego wcześniej wezwania do środowiska naukowego o przesyłanie badań na ten temat. Dla przykładu: w przypadku badań <b>krótkoterminowej toksyczności</b> na szczurach <b>zabrakło danych</b> dla 3 z ocenianych kwasów tłuszczowych ("<i>No data were available for caprylic, myristic and oleic acid."). </i>Podobnie dla <b>toksyczności długotrwałej </b>wnioskiem był <b>brak konkretnych wniosków</b>: <i>"Only limited data on chronic toxicity were available and because of the limitations of these studies no valuable conclusion could be drawn."</i><br />
<br />
Równolegle na podstawie danych oszacowano ilość nasyconych kwasów tłuszczowych spożywanych w diecie. <b>Wyniki dziennego spożycia</b> są następujące<br />
<br />
<b>2500 - 3000 mg/kg - noworodki</b><br />
<b>1100 - 1300 mg/kg - niemowlaki</b><br />
<b>900 - 1300 mg/kg - dzieci</b><br />
<b>400 - 700 mg/kg - nastolatki</b><br />
<b>400 - 1000 mg/kg - dorośli</b><br />
<b>300 - 1300 mg/kg - starzy</b><br />
<br />
W związku z wysokim spożyciem w diecie, wniosek końcowy brzmiał nastepująco: nasycone kwasy tłuszczowe <b>mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie</b>, ale ilość spożywanych kwasów tłuszczowych jako dodatek do żywności jest pomijalne mały (1%) w stosunku do ilości spożywanej normalnie w diecie, w związku z tym <b>dopuszcza się stosowanie ich jako dodatek.</b><br />
<br />
Jest to ciekawy przykład kiedy <b>dopuszczalny dodatek może mieć negatywny efekt</b> dla zdrowia. Jako autor uważam, że tłuszcze są zdrowsze w diecie niż cukier czy syrop glukozowo-fruktozowy i nie mam nic przeciwko dodawaniu ich do żywności, ale jest to jeden z niewielu raportów w którym w jednym zdaniu EFSA twierdzi że <b>dodatek może mieć negatywny wpływ</b> na zdrowie ale i tak może być stosowany. Bo ta różnica 1% w diecie już ci nie zaszkodzi. Ponadto pokazuje to jednoznacznie, że <b>dodatek</b> może być <b>dopuszczony</b> jako bezpieczny <b>mimo braku danych</b> w istotnych dziedzinach - co już jest nieco niepokojące w przypadkach mniej oczywistych niż kwasy tłuszczowe.<br />
<br />
<br />
<i>Źródła: </i><br />
[1] <a href="https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.4785">Re‐evaluation of fatty acids (E 570) as a food additive</a> EFSA Journal Volume 15 Issue 5 May 2017<br />
<br />
[2] <a href="https://poznajsienatluszczach.pl/2016/04/21/tluszcze-nasycone/">Tłuszcze nasycone.</a> Blog poznajsienatluszczach<br />
<br />
[3] <a href="http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/tluszcze-nasycone-zrodla-i-wplyw-na-zdrowie_44385.html">Tłuszcze nasycone. Źródła i wpływ na zdrowie</a>. www.poradnikzdrowie.pl <br />
<br />
[4] <a href="https://zdrowie.tvn.pl/a/kwas-kaprylowy-zastosowanie-dzialanie-efekty-uboczne">Kwas kaprylowy. Zastosowanie, działanie, efekty uboczne</a>. zdrowie.tvn.pl<br />
<br />
[5] <a href="http://blog.sklepkokosowy.pl/kwas-laurynowy/">Kwas laurynowy - podstawowy składnik mleka matki</a> - Stek bzdur z blogu Blog.sklepkokosowy.pl<br />
<br />
[6] <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kwasy_t%C5%82uszczowe">Kwasy tłuszczowe</a> - WikipediaMarcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-53821602943787433162017-11-29T22:59:00.000+01:002017-11-29T22:59:14.915+01:00Bezpieczeństwo procesu recyklingu w żywności - EFSA - cz 2.Dwa tygodnie temu pisałem jak EFSA bada bezpieczeństwo procesu recyklingu. Dziś chciałbym przedstawić przykładowy proces na którego temat EFSA się wypowiadała. Proces został zgłoszony do oceny przez niemiecką firmę Krones.<br />
<br />
Cały proces wygląda następująco:<br />
<ol>
<li>Plastik jest przetwarzany na suche umyte płatki</li>
<li>Przetwarzany jest na śrut</li>
<li>Śrut jest krystalizowany</li>
<li>Następnie jest czyszczony próżniowo w wysokiej temperaturze.</li>
</ol>
<div>
Pierwszy krok jest wykonywany przez partnerów, następne w firmie. W badaniu przez 7 dni płatki były przechowywane w zanieczyszczeniach rozpuszczonych w izopropanolu. Następnie wykonywano kroki 2-4 i na tej podstawie oszacowano, że proces może zmniejszyć zanieczyszczenie od 99,9% dla toluenu i salicylanu metylu do 93,6% dla lindanu.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Następnie zgodnie z procedurą badano ile danego zanieczyszczenia dostanie się do wody po 1 roku przechowywania w 25C. Dla salicylatu metylu różnica pomiędzy wartością dopuszczalną a wartością zbadaną wynosiła 43 razy. Dla fenylocykloheksanu Cres i Cmod wynosiły 0,14mg/kg. To znaczy że badanie wykazało że badany proces jest bezpieczny i może zostać użyty.<br />
<br />
W poprzednim tekście pokazałem, że cały proces badania opiera się na naukowych statystycznych faktach, które jednak są zmierzone na podstawie konkretnych sytuacji. O ile w przypadku w którym różnica jest wielokrotna, tak jak dla salicylanu metylu różnica ta nie powinna mieć znaczenia. Nawet jeżeli skażonego plastiku będzie 50 a nie 5%, czy nie będzie się zgadzać inny parametr nie powinno mieć to znaczenia.<br />
<br />
W przypadku badanego procesu i fenylocykoheksanu w badaniu nie ma marginesu błędu. 0,15 mg/kg zamiast 0,14 mg/kg spowodowało by że proces zostałby odrzucony. Dowolne przekroczenie warunków standardowych (np. więcej niż 5% plastiku spoza zastosowań żywnościowych, większe skażenie, nie dokładne umycie plastiku w etapie 1, który znajduje się poza kontrolą firmy) powoduje że skażenie będzie większe niż przyjęte za bezpiecznie.<br />
<br />
Nie neguję procesu naukowego. Każde badanie dopuszczające powinno mieć jednoznaczne kryterium. Osobiście nie czuje się zagrożony pijąc wodę z butelki z recyklingu. Należy jednak pamiętać, że bezpieczeństwo to jest na podstawie obecnej wiedzy naukowej i ścisłego przestrzegania procesu. A jak wiadomo czynnik ludzki bywa zawodny.</div>
<br />
<br />
<br />
<div>
<div>
<i>źródła:</i></div>
<div>
"<a href="http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.5015/full">Safety assessment of the process ‘Krones’ used to recycle post-consumer PET into food contact materials</a>" EFSA Journal, Volume 15 Issue 10 October 2017.<br />
<br />
"<a href="http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2011.2184/epdf">Scientific Opinion on the criteria to be used for safety evaluation of a mechanical recycling process to produce recycled PET intended to be used for manufacture of materials and articles in contact with food</a>". EFSA Journal, Volume 9 Issue 7 July 2011</div>
</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<a href="http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32008R0282">Regulacja EC 282/2008 </a></div>
Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-67224938824992983072017-11-19T13:42:00.002+01:002017-11-19T13:42:36.695+01:00Przegląd Youtube - Listopad 2017Od ostatniego przeglądu Youtube minęło nieco czasu. Przede wszystkim na kanałach obserwowanych pojawiło się stosunkowo mało ciekawych filmów które można było polecić. Dziś w przerwie między dwoma tekstami dotyczącymi bezpieczeństwa recyklingu chciałbym nadrobić zaległości i zaproponować kolejnych 10 krótkich filmików na w.w. temat.<br />
<br />
<b>Wirtualna Poradnia:</b><br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=zi5A1A1xufw"><b>Czy mrożone jedzenie szkodzi zdrowiu?</b></a><br />
Zalety mrożenia. Jak w sklepie rozpoznać mrożonkę która była w międzyczasie rozmrażana? Jak rozmrażać warzywa i owoce aby nie traciły walorów zdrowotnych.<br />
<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=i0vucoOx5vk"><b>Sól a zdrowie</b></a><br />
Negatywne skutki soli - od nadciśnienia do chorób nowotworowych włącznie. Jakie potrawy mają najwięcej soli. Czy istnieje lepsza i gorsza sól?<br />
<br />
<b>Pod mikroskopem</b><br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=jWG3moSY0Bg"><b>Zamienniki kawy. Co zamiast niej nas pobudza?</b></a><br />
Jakie inne płyny oprócz oprócz kawy zawierają kofeinę. Guarana jako zamiennik kofeiny. Negatywna rola wielokrotnie parzonej Yerba Mate - zwiększającej ryzyko raka pęcherza. Wypełnianie czasu za pomocą niezbyt inteligentnych uwag i dowcipów, pokazuje, że temat okazał się zbyt krótki dla Patryka..<br />
<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=LXgaO6dFzFI"><b>Warzywa i owoce dawniej i dziś - czym się różnią</b></a><br />
Warzywa i owoce nie przypominają dziś tych sprzed 300, 400 lat. Niektóre zmiany są pozytywne zwiększające walory odżywcze i smakowe, zwiększa się jednak zawartość niektórych substancji szkodliwych. Szczegóły w oddcinku.<br />
<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=e7C6QFc-amc"><b>Azotany w warzywach (burak, sałata, marchew). Poprawiają sportowe wyniki, wzmacniają czy trują?</b></a><br />
Azotany i azotyny to dodatki do żywności, które oprócz zapewnienia ładnego koloru mięsa i konserwowania mięsa mają szereg negatywnych skutków (tworzą rakotwórcze nitrozaminy, zamieniają hemoglobinę w nieprzewodzącą tlen metahemoglobinę). Ale nie każdy wie, że głównym jego źródłem w diecie nie jest mięso, ale określone warzywa. Czy w związku z tym powinniśmy jeść te warzywa i pić ich soki? Szczegóły w odcinku.<br />
<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=l2dTC6DfDrg"><b>Piramida (nie)zdrowego żywienia. O czym ci WHO nie powie?</b></a><br />
Z gabinetu lekarskiego każdy kojarzy tzw. piramidę zdrowego żywienia. Natomiast należy pamiętać o tym, że przeznaczona jest dla zdrowych i dorosłych osób. Ponad 30% osób z uwagi na różne choroby taki sposób odżywiania spowoduje poważnie dolegliwości. Szczegóły w odcinku.<br />
<br />
<b>EFSA</b><br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=Fuc6QQ_1k6I"><b>Food safety knows no borders</b></a><br />
Światowy handel i globalizacja, powoduje że temat bezpieczeństwa żywności staje się problemem globalnym. Krótki film omawia w jaki sposób EFSA współpracuje z podobnymi organizacjami z całego świata.<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=ToPrATT-ISo">Dealing with Uncertainty</a></b><br />
Krótki filmik o tym w jaki sposób EFSA w opiniach naukowych stara się zaadresować temat niepewności i braku pełnej wiedzy o możliwych zagrożeniach.<br />
<b><br /></b>
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=6U4PtBAL_VA">Fighting ciguatera food poisoning</a></b><br />
Ciguatera (patrz <a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ciguatera">wikipedia</a>) to niebezpieczna forma zatrucia toksynami morskimi, spowodowane zjedzeniem zatrutych ryb. Pierwotną przyczyną jest toksyna wydzielana przez niektóre algi. Film omawia w jaki sposób EFSA wraz z partnerami z całego świata zamierza walczyć z w.w. zagrożeniem.<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=YldmTlWPCEg">Epigenetics and risk assessment: where do we stand?</a></b><br />
Epigenetyka to stosunkowo nowa nauka, omawiająca w jaki sposób określone warunki powodują uaktualnienie się różnych genów. Jednym z tych warunków mogą być określone substancje w żywności. Filmik omawia w jaki sposób obecnie EFSA w swojej codziennej pracy uwzględnia informacje z tej gałęzi wiedzy.<br />
<br />
<br />
<b>Poprzednio omawiane:</b><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/09/przeglad-youtube-sierpien-2017.html">Przegląd Youtube - Sierpień 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/08/przeglad-youtube-lipiec-2017.html">Przegląd Youtube - Lipiec 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/07/przeglad-youtube-czerwiec-2017.html">Przegląd Youtube - Czerwiec 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/05/przeglad-youtube-maj-2017.html">Przegląd Youtube - Maj 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/04/medyczne-wgady-kolejna-porcja-filmow-z.html">Medyczne wgady - kolejna porcja filmów z youtube</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/03/neti-aneti-pod-mikroskopem-wybor.html">Neti Aneti - Pod Mikroskopem - wybór odcinków (6)</a><br />
<a href="http://xn--neti%20aneti%20-%20wybr%20odcinkw%20%285%29-hfek/">Neti Aneti - wybór odcinków (5)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2016/05/neti-aneti-wybor-odcinkow-4.html">Neti Aneti - wybór odcinków (4)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2016/01/neti-aneti-wybor-odcinkow-3.html">Neti Aneti - Wybór odcinków (3)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/11/neti-aneti-wybor-odcinkow-2.html">Neti Aneti - Wybór odcinków (2)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/07/neti-aneti-wybor-odcinkow.html">Neti Aneti - wybór odcinków</a><br />
<br />
<b>Obserwowane kanały:</b><br />
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCTURPCB375YunOtddm-JB6A">EFSA Channel</a><br />
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCnAX2kPJ32Kyvr-BfTnDjkQ">Pod mikroskopem</a><br />
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCTVW-E5ruoXRCkmZcFvrXmg">Medyczne Wgady</a><br />
<a href="https://www.youtube.com/show/wirtualnaporadnia/videos">Wirtualna Poradnia</a>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-62278479350358657622017-11-12T16:36:00.001+01:002017-11-12T16:36:50.240+01:00Bezpieczeństwo procesu recyklingu w żywności - EFSA - cz 1. Kupując wodę w plastikowej butelce, nie zastanawiamy się skąd wziął się plastik do jej wytworzenia. Z butelki, w której narkoman płukał igłę? A może z takiej w której przechowywana była benzyna? I skąd wiemy, że odpady z fabryki chemicznej lub plastikowy pojemnik w którym odniesiemy mocz czy kał do analizy nie trafi do nas na powrót jako butelka niegazowanej wody?<br />
<div>
<div>
</div>
<div>
W Unii Europejskiej ponowne użycie materiałów z recyklingu jako opakowań do żywności jest dozwolone, ale musi spełniać konkretne wymagania. Zgodnie z rozporządzeniem <a href="http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008R0282&from=EN">Komisji Wspólnot Europejskich Nr 282</a> każdy proces recyklingu materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością musi być odpowiednio monitorowany, a na jego użycie musi dać zgodę EFSA, wydając po badaniu opinię naukową. Wyjątek uczyniono dla kilku sytuacji w których bezpieczeństwo wynika z innych regulacji. Dla przykładu fabryka wykorzystująca certyfikowany plastik do wyrobu butelek, ścinki z tego procesu może wykorzystać bez odpowiedniego zezwolenia.</div>
<div>
<br />
Cały proces badania jest oparty na założeniach wynikających z badań naukowych i opartych na nich założeniach. Po pierwsze, jeżeli plastik ma być stosowany w żywności, to do recyklingu powinny trafić tylko opakowania z żywności. EFSA ponadto zakłada, że do 5% mogą stanowić materiały omyłkowo posortowane (np butelka po szamponie, czy butelka po wodzie, w której np przechowywano chemikalia. Średni poziom zanieczyszczeń w takim plastiku może osiągnąć 3mg/kg, przy założeniu że plastik zostanie dokładnie umyty przed dalszym procesem.<br />
<br />
Jako potencjalnego konsumenta EFSA przyjęła 5kg niemowlę, które z plastikowej butelki pochodzącej z recyklingu wypija 0,75 l wody dziennie. Dla takiego niemowlaka butelka z recyklingu nie powinna stanowić zagrożenia. Skażenie wody po przechowywaniu 1 rok w temp. 25C powinno być poniżej progu jakiegokolwiek szkodliwego działania, co oceniono na 0,0025 μg/kg masy ciała, co daje 0,017 na kg wody. Oczywiście każda substancja chemiczna będzie w inny sposób migrowała do wody, dlatego dla każdego zanieczyszczenia maksymalny poziom zanieczyszczenia plastiku oblicza się osobno. Tak otrzymaną wartość nazywamy Cmod.<br />
<br />
W badaniu bezpieczeństwa dla najczęstszych substancji (np toluen) zanieczyszcza się plastik właśnie do poziomu 3mg. Tak zanieczyszczony plastik poddaje się procesowi recyklingu i końcowy poziom zanieczyszczeń (tzw. Cres) powinien być poniżej wcześniej obliczonego poziomu Cmod. Jeżeli jest tak dla każdego zanieczyszczenia - wówczas proces dostaje certyfikacje i może być użyty na terytorium EU.<br />
<br />
Pomimo iż metodologia oparta jest na faktach naukowych, bezpieczeństwo opiera się na wielu założeniach. Jeśli maksymalnie 5% plastiku jest skażone, jeżeli średnie skażenie nie przekracza 3mg/kg, jeżeli proces jest ściśle kontrolowany, jeżeli substancja nie będzie migrowała do napoju szybciej niż do wody, jeżeli zanieczyszczenie jest podobne do badanych, to wówczas taki plastik jest bezpieczny. Dlatego przynajmniej w teorii proces recyklingu powinien być ściśle kontrolowany.<br />
<br />
W następnym tekście będę chciał przedstawić konkretny proces i omówić, na ile taki proces faktycznie jest bezpieczny. <br />
<br /></div>
<div>
<div>
<div>
<div>
<div>
<i>źródła:</i></div>
<div>
"<a href="http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2017.5015/full">Safety assessment of the process ‘Krones’ used to recycle post-consumer PET into food contact materials</a>" EFSA Journal, Volume 15 Issue 10 October 2017.<br />
<br />
"<a href="http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2011.2184/epdf">Scientific Opinion on the criteria to be used for safety evaluation of a mechanical recycling process to produce recycled PET intended to be used for manufacture of materials and articles in contact with food</a>". EFSA Journal, Volume 9 Issue 7 July 2011</div>
</div>
</div>
</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<a href="http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32008R0282">Regulacja EC 282/2008 </a></div>
</div>
</div>
Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-48314669012425531262017-10-15T10:13:00.001+02:002017-10-15T10:19:21.634+02:00Mity medyczne które mogą zabić<a href="https://mitykontrafakty.pl/">"Mity medyczne które mogą zabić"</a> autorstwa p. Katarzyny Świątkowskiej to książka poświęcona medycznym mitom, które zakorzeniły się w powszechnej świadomości, a które nie znajdują potwierdzenia we współczesnych badaniach. Część poświęcona jest bezpośrednio lekom i ich interakcjom, jednak dywagacje na temat zbijania gorączki, leków przeciwbólowych to tylko 1/3 całości książki. Większość poświęcona jest diecie i produktom które albo są uznawane za szkodliwe a nie powinny, albo takim, gdzie na co dzień nie widzimy ich szkodliwości. I o tą część chciałbym przedstawić czytelnikom bloga.<br />
<br />
<b>Sok z grapefruita </b>jest omawiany głównie jako powodujący <b>ciężkie powikłania</b> w kombinacji <b>z różnymi lekami</b>. Sam przy tej okazji zacząłem się zastanawiać, czy moje problemy z jedną z nerek to faktycznie wada wrodzona, czy może fakt, że o soku z grapefruita przy braniu leków antyhistaminowych kiedyś się nie mówiło.<br />
<br />
<b>Kawa </b>zajmuje 1/3 książki i wymieniona jest prawie w samych superlatywach. <b>Nie szkodzi na ciśnienie, leczy arytmie, chroni wątrobę, zapobiega nowotworom, leczy depresję</b>. Jedna wielka laurka - ale oparta na badaniach naukowych. Skąd więc według autorki bierze się niekorzystna opinia o kawie? Z braku rozróżnienia w niektórych badaniach pomiędzy koincydencją a relacją - przyczyna i skutek. Z faktu że najwięcej ataków rekinów na plaży jest w miesiącach kiedy ludzie jedzą najwięcej lodów nie wynika przecież, że jedzenie lodów powoduje ataki rekinów. Podobnie - osoby pijące kawę zwykle częściej również np palą papierosy - jako osoby podatne na działanie różnych używek. Ale jeżeli podzieli się badanych na podobne grupy w których jedyną zmienną będzie ilość wypijanej kawy, to okazuje się że ma ona pozytywny wpływ, tam gdzie wcześniej go nie dostrzegano.<br />
<br />
Na szczęście pisząc o kawie, autorka zwróciła uwagę na negatywną rolę dla przyszłych i obecnych matek. <b>Kofeina zawarta w kawie powoduje poronienia i przenika do mleka matki. </b>O innych negatywnych skutkach nadużywania kofeiny (rozdrażnienie, zmęczenie, sucha skóra) - autorka milczy.<br />
<br />
<b>Cukier, przetworzone mięso i plastik </b>(a konkretnie bisfenol-A)<b> </b>to kolejne substancje szkodliwe substancje. W zasadzie w ich kontekście nie zostało powiedziane nic, co nie było by znane czytelnikom bloga. Warto wspomnieć tylko o zdrowym podejściu - autorka odradzała korzystania z butelek plastikowych <i>"wolnych od bisfenolu A"</i> - jako takich gdzie substancja ta została zastąpiona przez mniej przebadane (co nie znaczy bezpieczniejsze) związki.<br />
<br />
<b>Orzechy, kakao/czekolada i jajka </b>to produkty które zdaniem autorki mają pozytywne znaczenie dla zdrowia. W tym przypadku również jest ważne jak postawimy pytanie do badania. Przykładowo w badaniach były porównywane dwie grupy o podobnej konsumpcji kalorii. Przy takim podejściu okazuje się, że czekolada i orzechy mają pozytywny wpływ na zdrowie. Wynik mógłby się różnić, gdyby dwie grupy odżywiały się tak samo i dodatkowo jedna grupa sięgała po czekoladę lub orzechy zwiększając liczbę kalorii w diecie. Ponadto jak dla mnie przy orzechach zabrakło dość ważnej informacji - dla niektórych alergików stanowią one silną truciznę. Alergia na orzechy jest znacznie niebezpieczniejsza niż inne alergie pokarmowe.<br />
<br />
Podsumowując - książkę przeczytać warto. Odkrywa ona oczy jak wiele zależy od interpretacji wyników. Dla tych samych danych można podzielić np badanych na dwie grupy i powiedzieć że w grupie osób pijących kawę zanotowano wyższe ciśnienie, albo podzielić na więcej grup w zależności od innych czynników i powiedzieć, że w każdej z grup nie zanotowano wpływu kawy na ciśnienie krwi.<br />
<br />
Autorka na pewno ma swój własny pogląd na niektóre kwestie, ale każdy rozdział to kończy spisem kilkudziesięciu prac naukowych, których badania cytuje. Pozycja i tezy w niej zawarte mają solidne umocowanie w badaniach naukowych, czego często brakuje przy innych książkach tego typu.<br />
<br />Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-91821883791508445102017-09-24T13:06:00.001+02:002017-09-24T13:06:25.606+02:00Ciekawe informacje zawarte w reklamach żywnościMoja Mama bardzo lubiła porównywać kolejne wersje reklam. Dla przykładu wybielacz w różnych wersjach:<br />
<br />
<ol>
<li>"Spierze każdą plamę"</li>
<li>"Nie zniszczy już twojej tkaniny"</li>
<li>"Nie musisz już wietrzyć całego mieszkania"</li>
</ol>
<div>
Czyli sama firma przyznaje, że wersja podstawowa niszczy tkaniny, a wersja podstawowa i delikatna śmierdzi niemożebnie. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Podobnie jest z reklamami produktów spożywczych leżących na tej samej półce i często produkowanych przez tego samego producenta. Sok 100%, znanej marki. Z tego wynika, że inne napoje sokopodobne robi się dolewając wody, dosypując cukru. (Uwaga na reklamy <i>"Nie zawiera cukru" - </i>często znaczy to że zawiera np. syrop glukozowo-fruktozowy). Dlatego też coraz rzadziej na butelce czy kartonie znajdziemy napis sok a zamiast tego pojawi się tylko "Pomarańcza" "Grapefruit". </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Parówki o zawartości mięsa 83% (a co w pozostałych 17%?). Analiza składu stojacych obok wyrobów pokazuje, że jest to tzw. pies zmielony razem z budą i trawą po powodzi (np algi, celuloza) - polecam <a href="http://www.sfd.pl/art/Dietetyka_i_zdrowe_od%C5%BCywianie/Par%C3%B3wki__por%C3%B3wnanie_okiem_dietetyka-a749.html">tekst na sportowym forum dyskusyjnym</a>). Podobnie wyroby "z indykiem", "z kurczakiem" zamiast "z indyka", "z kurczaka". Pasztet z indykiem musi mieć wyroby z indyka jako główny składnik. Pasztet "z indykiem" może zawierać np 2% surowców z indyka. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Prawdziwą perełką był pasztet "zawierający ponad 25% substancji pochodzenia zwierzęcego" - czyli mięsa oddzielonego mechanicznie, skór i wątróbek. Lektura dalszej części składu była bardzo interesująca.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
"Śmietana zagęszczana wyłącznie mąką". Kiedyś za głębokiej komuny za zagęszczanie śmietany mąką szło się do więzienia za fałszowanie żywności. Obecnie z reklamy można się dowiedzieć jak bardzo spadła jakość śmietany, skoro dziś producent chwali się tym, że śmietana była zagęszczona wyłącznie mąką, a nie bardziej szkodliwymi substancjami chemicznymi. Sugeruje to również, że i w tej grupie produktów warto przeczytać skład przed włożeniem </div>
<div>
<br /></div>
<div>
"Kukurydza naturalnie słodka, bez dodatku cukru" - faktycznie po sprawdzeniu okazuje się że do wyrobów typu kukurydza w puszce dodaje się zwykle cukier, a w.w. była jedyna na półce bez cukru. Wcześniej do głowy by mi nie przyszło, że należy sprawdzać na puszce kukurydzy czy dodano do niej cukier.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Paluszki Junior firmy Lajkonik. Bez: "glutaminianu sodu, barwników, wzmacniaczy smaku". Na początku wydało mi się dziwne, że paluszki słone można reklamować że nie zawierają glutaminianu sodu (mięsny smak). Po sprawdzeniu pozostałych wyrobów firmy - faktycznie wszystkie inne wyroby firmy Lajkonik stojące na półce zawierały glutaminian. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Tak więc zachęcam - analizujcie Państwo reklamy produktów spożywczych. Często autorzy mówią nam więcej o całej branży, niż sami to planowali.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
PS. Treść niektórych stwierdzeń "Sok" "Z ..." etc.. jest regulowany prawnie. Producenci robią co mogą aby konsument nie wiedział dlaczego pojawiają się dziwne napisy "Z indykiem","Indyk" zamiast swojsko brzmiącego "Z indyka" - ale to już temat na następny wpis. </div>
<div>
<br /></div>
<br />
<br />Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-531326344187919397.post-83652876433230204712017-09-07T20:55:00.001+02:002017-09-07T20:55:06.734+02:00Przegląd Youtube - sierpień 2017Z pewnym opóźnieniem, ale jednak przygotowałem co miesięczną listę filmów w kategorii (nie) zdrowiej żywności, które polecam do obejrzenia czytelnikom bloga.<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=D772HGv2W3A"><br /></a>
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=D772HGv2W3A">P</a>od Mikroskopem</b><br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=D772HGv2W3A"><b>Pić czy nie pić do posiłku? A jeśli tak, to co najlepiej pić?</b></a><br />
Czy należy pić do posiłku? Generalnie film rozprawia się z mitem o rozcieńczaniu soku żołądkowego. W przypadku niektórych dolegliwości (reflux, zespół jelita drażliwego, inne) takie rozdzielanie jak najbardziej ma sens. Obejrzyj film aby sprawdzić, czy problem ciebie dotyczy.<br />
<br />
<b>Medyczne wgady</b><br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=8gDC1o0kpHs">Czy mrożonki (mrożone warzywa i owoce) są zdrowe?</a></b><br />
Laurka na temat mrożonek. Dlaczego świeże są droższe i czasami mniej wartościowe..<br />
<br />
<b>Wirtualna poradnia (kanał nieaktywny)</b><br />
I kilka filmów tym razem opublikowanych przez Wirtualną Polskę.<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=iOpvgtA1MzY">Skutki picia kawy </a></b><br />
Ile kawy jest ok, jakie są skutki korzystne picia kawy. Pozytywy i negatywy - szybkie podsumowanie. Dlaczego nie powinno się pić kawy na czczo.<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=_iZGPKNE_0I">Jedzenie w pracy</a></b><br />
Jakie śniadanie przed pracą, czego nie należy spożywać, i jak powinniśmy się odżywiać w pracy. Dlaczego nie powinniśmy pić codziennie energetyków.<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=vHnuT7z-crE">Mity żywieniowe</a></b><br />
Kiedy powinniśmy zjeść ostatni posiłek wieczorem. Czy przytyjemy rzucając palenie. Szkodliwość produktów light.<br />
<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=Ant6N98VttI"><b>Kostki Rosołowe</b></a><br />
Zastępnik wywarów. Sól, tłuszcz roślinny, wzmacniacze smaku. Na końcu dopiero przyprawy. Czyli dlaczego może warto zrezygnować z używania kostek rosołowych na rzecz wywaru. Jak zrobić swoje własne kostki rosołowe<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=7a9H-krU7CA">Gotowanie a zdrowie</a></b><br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=XmVrkx2hcnI"><b>Naczynia, których warto unikać</b></a><br />
Jakie naczynia (aluminium, stal, emaila) mogą być szkodliwe. Kiedy żywność wchodzi w reakcje z naczyniem. Ciekawe zwłaszcza w kontekście dyskusji o teflonie (to uszkodzona powłoka powoduje kontakt żywności ze stalą pod teflonem co w określonych przypadkach może szkodzić na zdrowiu).<br />
Zdobienia na talerzach jako źródło szkodliwych substancji. Które naczynia mogą być źródłem formaldehydów.<br />
.<br />
<b>EFSA</b><br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=3Nq9czc9duw">Genotoxic substances can damage DNA. How does science help to keep them out of food?</a></b><br />
Co to jest genotoksyczność. Jaką rolę pełni EFSA w zapewnieniu, że substancje uszkadzające DNA nie znajdą się w naszej żywności (przykład barwnika Red 2G).<br />
<br />
<b><a href="https://www.youtube.com/watch?v=W1Nh--8QEL4">Foodborne viruses</a></b><br />
Omówienie zagrożeń związanych z wirusami, które mogą znaleźć się w żywności.<br />
<br />
<b>Poprzednio omawiane:</b><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/08/przeglad-youtube-lipiec-2017.html">Przegląd Youtube - Lipiec 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/07/przeglad-youtube-czerwiec-2017.html">Przegląd Youtube - Czerwiec 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/05/przeglad-youtube-maj-2017.html">Przegląd Youtube - Maj 2017</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/04/medyczne-wgady-kolejna-porcja-filmow-z.html">Medyczne wgady - kolejna porcja filmów z youtube</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2017/03/neti-aneti-pod-mikroskopem-wybor.html">Neti Aneti - Pod Mikroskopem - wybór odcinków (6)</a><br />
<a href="http://xn--neti%20aneti%20-%20wybr%20odcinkw%20%285%29-hfek/">Neti Aneti - wybór odcinków (5)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2016/05/neti-aneti-wybor-odcinkow-4.html">Neti Aneti - wybór odcinków (4)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2016/01/neti-aneti-wybor-odcinkow-3.html">Neti Aneti - Wybór odcinków (3)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/11/neti-aneti-wybor-odcinkow-2.html">Neti Aneti - Wybór odcinków (2)</a><br />
<a href="http://www.szkodliwejedzenie.pl/2015/07/neti-aneti-wybor-odcinkow.html">Neti Aneti - wybór odcinków</a><br />
<br />
<b>Obserwowane kanały:</b><br />
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCTURPCB375YunOtddm-JB6A">EFSA Channel</a><br />
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCnAX2kPJ32Kyvr-BfTnDjkQ">Pod mikroskopem</a><br />
<a href="https://www.youtube.com/channel/UCTVW-E5ruoXRCkmZcFvrXmg">Medyczne Wgady</a><br />
<a href="https://www.youtube.com/show/wirtualnaporadnia/videos">Wirtualna Poradnia</a>Marcin Zawadzkihttp://www.blogger.com/profile/14337500670922999257noreply@blogger.com0