Olej silikonowy (E900) - czy powoduje nowotwory i choroby oczu?

Niektóre z substancji będące dodatkami do żywności są znane pod wieloma nazwami. Oznaczona symbolem E900 substancja jest znana pod nazwami dimetylopolisiloksan, dimetykon, albo olej silikonowy. Substancja ta w przemyśle spożywczym ma działanie przeciw pianotwórcze. Oprócz tego jest wykorzystywana do produkcji implantów [6], soczewek kontaktowych [1], kosmetyków a nawet leków. Jej działanie polega na zmniejszaniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków powietrza, i w medycynie jest używana również jako środek przeciw gromadzeniu się gazów w układzie pokarmowym - np. przed badaniem UFG. Pojawiły się również doniesienia, że olej silikonowy może być jedną z najskuteczniejszych substancji na porost włosów [6] 

Niedawno olej silikonowy był przedmiotem ponownej ewaluacji przez EFSA i w niniejszym poście chciałbym czytelnikom przybliżyć wnioski z tej ewaluacji [1].  Substancja jest uważana za bezpieczną, głównie dlatego, że nie wchłania się z przewodu pokarmowego, tak więc główne skutki uboczne które mogą wystąpić są związane z podrażnieniem tego układu. Są to nudności i biegunka. 

Z podanych badań wynika, że 99.7 do 99,9% podanej substancji jest wydalane z kałem. Ponieważ substancja jest polimerem o różnej masie cząsteczkowej, wniosek wyciągnięty przez EFSA brzmiał, że wchłaniają się głównie polimery o krótszym łańcuchu i mniejszej masie cząsteczkowej.  W związku z tym we wnioskach EFSA zaleciła, aby specyfikacja dodatku zawierała zakres wielkościowy cząsteczek i aby cząsteczki o mniejszej masie cząsteczkowej nie były stosowane jako dodatek do żywności. 

W badaniach dotyczących oleju silikonowego podawane są jeszcze dwa dodatkowe skutki uboczne. Pierwszym z nich były zmiany patologiczne w oczach, drugim guzy nowotworowe (międzybłoniaki) u osób stosujących olej silikonowy na skórę w kosmetykach. 

Przyglądając się wynikom badań, EFSA uznała, że oba te możliwe skutki uboczne nie powinny występować przy używaniu oleju silikonowego jako dodatku to żywności.

Jeżeli chodzi o zmiany w oczach, to badacze ustalili, że przyczyną była metoda badania, skutkująca dostaniem się badanej substancji (E900) bezpośrednio do oczu. Wniosek naukowy - osoby pracujące z olejem silikonowym powinny dbać aby substancja nie dostawała się do oczu. 

Jeżeli chodzi o guzy - okazało się, że 22 z 30 podanych przypadków miały kontakt z azbestem, lub wręcz leczyły się wcześniej z tego powodu, tak więc odrzucono wniosek że to olej silikonowy jest przyczyną zmian nowotworowych. 

Kolejne skutki uboczne stosowania oleju silikonowego wiążą się z jego procesem produkcyjnym. W związku z tym EFSA ustaliła mniejszą niż dotychczas poziomu rtęci, arsenu i ołowiu. Również ustalono maksymalną ilość miedzi w końcowej substancji, jako że proces technologiczny wykorzystuje miedź w produkcji oleju silikonowego. 

EFSA zauważyła również, że w procesie produkcji mogą powstawać polisilioksany cykliczne. Nie są one trwałe, ale mogą zanieczyścić produkt końcowy. O ile sam olej silikonowy faktycznie nie ma negatywnych efektów, o tyle polisilioksany cykliczne jak najbardziej. Zakłócają działanie układu hormonalnego, zwiększają rozrost endometrium i mogą prowadzić do powstawania gruczolaków macicy. Zgodnie z zaleceniem EFSA olej silikonowy stosowany w żywności nie powinien zawierać polisilioksanów cyklicznych. 

Ponadto EFSA ustaliła dawkę NOAEL (brak negatywnych efektów) na poziomie 1742 mg/kg dziennie, i zgodnie ze standardową procedurą ADI (dozwolone dzienne spożycie) na poziomie 17 mg, uchylając wcześniej obowiązujący poziom 1.5mg [1]. Zgodnie z danymi, poziom ten nie jest przekraczany wśród europejskich konsumentów. 

Wniosek końcowy z raportu EFSA: E900 jest substancją bezpieczną, ale pod warunkiem, że spełnia on rygorystyczne normy produkcji. Błędy w procesie produkcyjnym mogą prowadzić do sytuacji w którym końcowy produkt będzie zanieczyszczony substancjami mającymi jednak negatywny wpływ na zdrowie. 

Ciekawy wniosek można znaleźć również w artykule na stronie stalowe zdrowie [4]. Autor zauważa, że o ile sam olej silikonowy nie jest szkodliwy, to zwykle występuje w wysoko przetworzonej żywności, która sama z siebie może prowadzić do problemów zdrowotnych. 

Źródła. 

[1] Re‐evaluation of dimethyl polysiloxane (E 900) as a food additive. EFSA Journal Volume 18, Issue 5 May 2020 https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2020.6107

[2] Poli(dimetylosiloksan) - Wikipedia (PL) 

[3] Dimetykon – działanie, zastosowanie, preparaty.  Ewelina Drelich. Wylecz.to 

[4] Dimetylopolisiloksan (E900) – charakterystyka, przykłady zastosowań, czy jest bezpieczny. Stalowe Zdrowie. 

[5] Dimetylopolisiloksan - vitalia.pl  

[6] Czy składnik popularnych frytek - E900 leczy łysienie!? Kobiece Inspiracje.